Eserleri » Tam İlmihal
Arama:
AKDİ BOZMA HAKKI VEREN KUSURLAR →
← AKDİN OKUNUŞU
AKDİN ŞARTLARI
2330- Evlilik akdinin birkaç şartı vardır:
1) Vacip ihtiyat gereği -sahih- Arapça okunmalıdır. Erkek ve kadının Arapça okuması mümkün değilse, vekil tutmalarına gerek yok, başka dille okuyabilirler. Ancak “zevvectu” ve “kebiltu” kelimelerinin anlamını ifade eden kelimeler kullanılmalıdır.
2) Akdi okuyan erkek ve kadın veya vekilin, akdi okurken inşa kastiyle okumalıdır. Yani eğer kadın ve erkek kendileri akdi okuyorlarsa, kadın “zevvectuke nefsi” demesiyle maksadı kendisini ona eş etmek olmalıdır. Erkeğin “kebiltuttezvice” demesiyle o kadının kendisine eş olduğunu kabul etme kastıyla söylemelidir. Akdi erkek ve kadının vekilleri okuyorsa, “zevvectu” ve “kebiltu” demekle onları vekil eden erkek ve kadının karı koca olduklarını, kastetmelidirler.
3) Akdi okuyanın akli dengesi yerinde olmalıdır. Akdi kendisi için okuyorsa, mükellef olmalıdır. Vacip ihtiyata göre mükellef olmayan mümeyyiz çocuğun başkası için okuduğu akit yeterli değildir. Eğer okursa, talâk verilmeli veya tekrar okunmalıdır.
4) Karı-kocanın vekil veya velileri, akdi okurlarsa, akdi okurken karı ve kocayı tayin etmelidirler. Mesela; onların ismini söyler veya onlara işaret edebilirler. Bir kişinin birkaç kızı olur, bir erkeye şöyle der, “zevvectuke ihda benati” yani kızlarımdan birisini sana eş ettim. Oda, “kebiltu” yani kabul ettim derse, akit okunurken kız belli edilmediği için, okunan akit batıldır.
5) Evlenen kız ve erkek, evliliğe razı olmalıdırlar. Zahirde sıkıntılı kalpte evliliğe razı oldukları anlaşılırsa, okunan akit sahihtir.
2331- Evlilik akdinde bir harf veya daha fazla, yanlış okunur ama manayı değiştirmezse, okunan akit sahihtir.
2332- Evlilik akdini okuyan – her ne kadar azda olsa – anlamını bilir ve kelimeleri o anlamda kullanırsa, okunan akit sahihtir. Akdin tüm manasını teferruatlı bilmesine gerek yoktur. Mesela, Arap dilinde fiil failin ne olduğunu bilirse, yeterlidir.
2333- Bir kadın ve erkeyi kendilerinden izinsiz birbirlerine akdedilir daha sonra haberleri olduğunda o akde izin verirlerse, okunan akit sahihtir. İzin için razı olduklarına dair bir söz söylerler veya razılığı gösteren bir iş yaparlarsa, yeterlidir.
2334- Kadın veya erkeğin veya onlardan birisini evlenmeye mecbur ederlerse, bir önceki meselede zikredildiği gibi akit okunduktan sonra izin verirlerse, okunan akit sahihtir. Akdi yenilemek daha iyidir.
2335- Baba ve büyük baba, mükellef olmayan erkek veya kız çocuğu veya deli haliyle mükellef olan bir çocuğunu bir başkasıyla evlendirebilirler. Çocuk, ergenlik çağına ulaştığında ve deli iyileştiğinde onun için yapılan evliliği, ona zararı dokunmuşsa, o evliliği isterse kabul isterse reddedebilir. Ama zararı olmamışsa, ergen olmayan erkek veya kız çocuğu evliliği bozmak isterlerse, vacip ihtiyat gereği talâk verilmeli veya yeniden akit okunmalıdır.
2336- Ergenlik çağına ulaşmış ve maslahatını teşhis edebilecek duruma gelmiş bekâr bir kız, kendi hayatı kendi nezaretinde olmaz, evlenmek isterse babası veya büyük babasından izin almalıdır. Vacip ihtiyat gereği kendi hayatı kendi nezaretinde olsa da, izin almalıdır. Anne ve kardeşlerin izni şart değildir.
2337- Kız, bakire olmaz veya bakire olur şer’i ve örf açısından dengi olan birisiyle evlenmesine babası veya büyük babası izin vermez veya kızın evlilik konusuna asla girmek istemezler veya delilik gibi izin verme yetkisine sahip değillerse, şu durumlarda baba ve büyük babanın izinleri şart değildir. Aynı şekilde kayıp oldukları ve benzeri sebeplerden dolayı onlardan izin alma mümkün olmaz, kızın da o an evlenmeye ihtiyacı olursa, baba ve büyük babanın izinleri şart değildir.
2338- Baba veya büyük baba, ergen olmayan erkek çocukları için kız alırsa, çocuk ergenlikten sonra o kızın nafakasını vermelidir. Ergenlikten önce, kadından zevklenme çağına ulaşmış, kadın da erkeğin zevk alamayacağı kadar küçük olmazsa, kadının nafakası çocuğun üzerine sabittir. Aksi halde, nafaka vacip değildir.
2339- Baba veya büyük baba, ergenlik çağına ulaşmamış çocuğunu evlendirirse, akit okunduğunda çocuğun mihri ödeyecek malı yoksa, baba ve büyük baba mihiri ödemelidir. Aynı şekilde çocuğun malı olur, mihri baba veya büyük baba üstlenirse, onlar ödemelidir. Bu iki durumun dışında mihir, mihrü’l-misil’den fazla olmaz veya maslahat gereği mehrü’l-misil’den fazla olursa, baba veya büyük baba mihiri çocuğun malından verebilirler. Ve eğer fazla olması maslahat olmazsa, çocuğun malından mihrü’l-misli’den fazlasını ödeyemezler. Ergenliye ulaştığında fazlalığı kabul ederse, sakıncası yoktur.
AKDİ BOZMA HAKKI VEREN KUSURLAR →
← AKDİN OKUNUŞU
1) Vacip ihtiyat gereği -sahih- Arapça okunmalıdır. Erkek ve kadının Arapça okuması mümkün değilse, vekil tutmalarına gerek yok, başka dille okuyabilirler. Ancak “zevvectu” ve “kebiltu” kelimelerinin anlamını ifade eden kelimeler kullanılmalıdır.
2) Akdi okuyan erkek ve kadın veya vekilin, akdi okurken inşa kastiyle okumalıdır. Yani eğer kadın ve erkek kendileri akdi okuyorlarsa, kadın “zevvectuke nefsi” demesiyle maksadı kendisini ona eş etmek olmalıdır. Erkeğin “kebiltuttezvice” demesiyle o kadının kendisine eş olduğunu kabul etme kastıyla söylemelidir. Akdi erkek ve kadının vekilleri okuyorsa, “zevvectu” ve “kebiltu” demekle onları vekil eden erkek ve kadının karı koca olduklarını, kastetmelidirler.
3) Akdi okuyanın akli dengesi yerinde olmalıdır. Akdi kendisi için okuyorsa, mükellef olmalıdır. Vacip ihtiyata göre mükellef olmayan mümeyyiz çocuğun başkası için okuduğu akit yeterli değildir. Eğer okursa, talâk verilmeli veya tekrar okunmalıdır.
4) Karı-kocanın vekil veya velileri, akdi okurlarsa, akdi okurken karı ve kocayı tayin etmelidirler. Mesela; onların ismini söyler veya onlara işaret edebilirler. Bir kişinin birkaç kızı olur, bir erkeye şöyle der, “zevvectuke ihda benati” yani kızlarımdan birisini sana eş ettim. Oda, “kebiltu” yani kabul ettim derse, akit okunurken kız belli edilmediği için, okunan akit batıldır.
5) Evlenen kız ve erkek, evliliğe razı olmalıdırlar. Zahirde sıkıntılı kalpte evliliğe razı oldukları anlaşılırsa, okunan akit sahihtir.
2331- Evlilik akdinde bir harf veya daha fazla, yanlış okunur ama manayı değiştirmezse, okunan akit sahihtir.
2332- Evlilik akdini okuyan – her ne kadar azda olsa – anlamını bilir ve kelimeleri o anlamda kullanırsa, okunan akit sahihtir. Akdin tüm manasını teferruatlı bilmesine gerek yoktur. Mesela, Arap dilinde fiil failin ne olduğunu bilirse, yeterlidir.
2333- Bir kadın ve erkeyi kendilerinden izinsiz birbirlerine akdedilir daha sonra haberleri olduğunda o akde izin verirlerse, okunan akit sahihtir. İzin için razı olduklarına dair bir söz söylerler veya razılığı gösteren bir iş yaparlarsa, yeterlidir.
2334- Kadın veya erkeğin veya onlardan birisini evlenmeye mecbur ederlerse, bir önceki meselede zikredildiği gibi akit okunduktan sonra izin verirlerse, okunan akit sahihtir. Akdi yenilemek daha iyidir.
2335- Baba ve büyük baba, mükellef olmayan erkek veya kız çocuğu veya deli haliyle mükellef olan bir çocuğunu bir başkasıyla evlendirebilirler. Çocuk, ergenlik çağına ulaştığında ve deli iyileştiğinde onun için yapılan evliliği, ona zararı dokunmuşsa, o evliliği isterse kabul isterse reddedebilir. Ama zararı olmamışsa, ergen olmayan erkek veya kız çocuğu evliliği bozmak isterlerse, vacip ihtiyat gereği talâk verilmeli veya yeniden akit okunmalıdır.
2336- Ergenlik çağına ulaşmış ve maslahatını teşhis edebilecek duruma gelmiş bekâr bir kız, kendi hayatı kendi nezaretinde olmaz, evlenmek isterse babası veya büyük babasından izin almalıdır. Vacip ihtiyat gereği kendi hayatı kendi nezaretinde olsa da, izin almalıdır. Anne ve kardeşlerin izni şart değildir.
2337- Kız, bakire olmaz veya bakire olur şer’i ve örf açısından dengi olan birisiyle evlenmesine babası veya büyük babası izin vermez veya kızın evlilik konusuna asla girmek istemezler veya delilik gibi izin verme yetkisine sahip değillerse, şu durumlarda baba ve büyük babanın izinleri şart değildir. Aynı şekilde kayıp oldukları ve benzeri sebeplerden dolayı onlardan izin alma mümkün olmaz, kızın da o an evlenmeye ihtiyacı olursa, baba ve büyük babanın izinleri şart değildir.
2338- Baba veya büyük baba, ergen olmayan erkek çocukları için kız alırsa, çocuk ergenlikten sonra o kızın nafakasını vermelidir. Ergenlikten önce, kadından zevklenme çağına ulaşmış, kadın da erkeğin zevk alamayacağı kadar küçük olmazsa, kadının nafakası çocuğun üzerine sabittir. Aksi halde, nafaka vacip değildir.
2339- Baba veya büyük baba, ergenlik çağına ulaşmamış çocuğunu evlendirirse, akit okunduğunda çocuğun mihri ödeyecek malı yoksa, baba ve büyük baba mihiri ödemelidir. Aynı şekilde çocuğun malı olur, mihri baba veya büyük baba üstlenirse, onlar ödemelidir. Bu iki durumun dışında mihir, mihrü’l-misil’den fazla olmaz veya maslahat gereği mehrü’l-misil’den fazla olursa, baba veya büyük baba mihiri çocuğun malından verebilirler. Ve eğer fazla olması maslahat olmazsa, çocuğun malından mihrü’l-misli’den fazlasını ödeyemezler. Ergenliye ulaştığında fazlalığı kabul ederse, sakıncası yoktur.