2012- Haram alış veriş çoktur. Onlardan bazıları şunlardır:

1) Sarhoş edici içeceklerin, av köpeği dışındaki köpeklerin, domuzun ve farz ihtiyat gereği necis olan murdarın, alım satımı haramdır. Bunların dışında kalan necisin özünün -hayvan dışkısının gübre olarak kullanılması gibi- helal bir yarar elde etmek mümkün olursa, onun alış-verişi caizdir.

2) Eğer vermek ve almak gibi onda tasarruf edilmeye sebep olursa, gasp edilmiş bir malın alım satımı.

3) İtibarı kalmayan parayla alışveriş yapmak. Karşı taraf farkında değilse haramdır. Fakat biliyorsa, muamele caizdir.

4) Haram aletlerin alım satımı. Örneğin but, haç, kumar ve haram olan musiki aletleri gibi, genellikle haram yerlerde kullanılmak için yapılan ve değerini de haram yerde kullanılmasından alan aletlerin alım-satımı.

5) İçinde hile olan alışveriş. Değerli Peygamberimiz (s.a.a) şöyle buyuruyor: “Müslümanlarla yaptığı alış-verişte hile yapan bizden değildir. Yüce Allah rızkının bereketini kaldırır, geçim yollarını kapar ve onu kendi başına bırakır” Hilenin değişik şekilleri vardır:
a) İyi cinsi kötü olanla karıştırmak veya örneğin süte su katmak.
b) Gerçeğinin aksine, malın daha iyi görünmesini sağlamak, örneğin eski olan sebzeleri ıslatarak yeni göstermek.
c) Bir cinsi başka bir cinsmiş gibi göstermek. Örneğin müşterinin haberi olmadan, altın olmayan bir şeyi altın kaplayarak, altınmış gibi göstermek.
d) Malın kusurlarını gizletmek. Elbette bu müşterinin, satıcının kendisinden gizletmeyeceğine emin olduğu durumdadır.

2013- Halı ve kap gibi su ile temizlenmesi mümkün olan pak bir şey necis olursa, onu satmanın herhangi bir sakıncası yoktur. Aynı şekilde petrol gibi, suyla temizlemek mümkün değilse, helal ve doğal faydası onun temizlenmesine bağlı olmazsa, sakıncası yoktur. Hatta bağlı olsa dahi, önemli ve helal bir menfaati olursa, yine satılması helaldir.

2014- Necis olan şeyi satan kimse, onu alıcıya söylemelidir. Demediği taktirde, alıcı haram bir şeyi yapacak veya farz olan bir şeyi terk edecekse, örneğin necis suyla abdest veya gusül alarak onunla farz namazını kılacaksa, ya da o necis şeyi yeme ve içmede kullanacaksa o şeyin necis olduğunu demelidir. Eğer alıcı laubali bir insansa ve demenin ona faydası olmayacağını bilirse, demesine gerek yoktur.

2015- Yenilen veya yenilmeyen necis ilaçları alım-satımı caiz olmakla birlikte, önceki hükümde açıklandığı gibi müşteriye söylenmelidir.

2016- İslâmî olmayan ülkelerden getirilen ve necis oldukları belli olmayan yağların alım satımı sakıncasızdır. Ancak hayvan öldükten sonra alınan yağ ve diğer ürünlerin -jelatin- gibi, kâfirin elinden alınırsa veya gayri Müslim memleketlerden getirilirse, şer’i kurallara uygun olarak kesildiğine ihtimal verilirse, pak, temiz ve alım satımı caiz olmakla birlikte, yenilmesi haramdır. Satıcının durumu alıcıya bildirmesi gerekir. Demediği taktirde, alıcı harama mürtekip olacaksa veya bir farzı terk edecekse, 2012. hükümde açıklandığı şekilde davranmalıdır.

2017- Tilki ve benzeri hayvanları, şer’i kanunlarda açıklandığından başka bir şekilde öldürülürse veya kendisi ölürse, farz ihtiyat gereği onun derisinin alım satımı caiz değildir. Fakat şüpheli olursa sakıncası yoktur.

2018- İslâmî olmayan ülkelerden getirilen veya kâfir olan kimseden alınan işlenmiş derinin alım satımı, hayvanın şer’i kurallara uygun olarak kesildiğine ihtimal verilirse caizdir ve onunla namaz kılmanın da sakıncası yoktur.

2019- Öldükten sonra hayvandan yağ veya başka ürünler elde edilirse veya Müslüman’ın elinden alınır ve Müslüman’ın da şer’i kurallara göre kesilip kesilmediğini araştırmadan onu kâfirden aldığı bilinirse, temiz hükmünde ve alım satımı caiz olmakla birlikte, ondan elde edilen yağın ve diğer ürünlerin yenilmesi caiz değildir.

2020- Şarap ve benzeri sarhoş edici olan, akıcı şeyleri alıp satmak haram ve batıldır.

2021- Sahibi izin vermedikçe, gasp edilmiş malın satışı batıldır ve satıcının aldığı parayı ona vermesi gerekir.

2022- Alıcı gerçekten malı almak ister, fakat aldığı malın parasını ödememek niyetinde olursa, bu niyet muameleye zarar vermez, fakat malın parasını satıcıya vermelidir.

2023- Müşteri, aldığı şeyin parasını daha sonra haram maldan vermek isterse, muamele sahihtir. Fakat borçlu olduğu miktarı helal maldan verdiğinde yükümlülüğü kalkar.

2024- Meşru olmayan haram eğlence aletlerinin alım satımı caiz değildir. Müşterek olan (yani hem meşru yerlerde hem de meşru olmayan yerlerde kullanılabilecek) radyo, teyp, video gibi aletlerin alım satımı caizdir.

2025- Helâl istifadesi olan bir şeyi, haram yolda kullanılması için örneğin, üzümü şarap yapılması için satmak, ister muamelede bu belirtilmiş olsun veya daha önce kararlaştırılıp bunun üzerine anlaşma yapılırsa, bu anlaşma haramdır. Fakat şarap yapılması için satmazsa, müşterinin bunu şarap yapımında kullanacağını bilse de anlaşma sahihtir.

2026- Canlı hayvanın heykelini yapmak, farz ihtiyat gereği haramdır. Fakat alım-satımını yapmanın sakıncası yoktur. Canlı hayvanın resmini yapmak caizdir.

2027- Kumar, hırsızlık veya batıl alış veriş yoluyla kazanılan bir şeyi almak, onda tasarruf etmeği gerektirirse haramdır. Eğer bir kimse onu satın alır ve satıcıdan da teslim alırsa, asıl sahibine geri vermesi gerekir.

2028- İç yağıyla karıştırılmış bir yağı satılır, satıcı "Bir kilo olan bu yağı sattım." der ve yağ denmeyecek kadar ondaki iç yağ oranı fazla olursa, alış-veriş batıldır. Ama iç yağ oranı, iç yağla karıştırılmış yağ, denecek kadar az olursa anlaşma sahihtir. Elbette müşterinin (maldaki eksiklikten dolayı) anlaşmayı bozma hakkı vardır, parasını da geri alabilir. Ama yağ ile içyağı birbirinden ayrı olursa, iç yağ oranında anlaşma batıldır. İç yağ satanın, onun için verilen para da müşterinindir. Hatta müşteri onda olan saf yağın anlaşmasını da bozabilir. Fakat sattığı yağı belirtmeksizin bir kilo olarak satar, daha sonra içyağı ile karıştırılmış yağdan verirse, müşteri o yağı iade edip, saf bir yağ talep edebilir.

2029- Ölçü ve tartıyla satılan bir cinsten bir şeyi, aynı cinsten fazlasına satarsa -mesela, bir kilo buğdayı bir buçuk kilo buğday karşılığında satarsa- bu iş faiz olur ve haramdır. Hatta bu iki maldan biri sağlam diğeri kusurlu, biri iyi diğeri kötü olsa, kıymet yönünden aralarında fark bulunsa, verdiği miktardan fazla alması durumunda faiz ve haramdır. Şu halde düzgün bakırı verir yerine verdiğinden fazla kırık bakır alırsa, pirincin iyisini verir daha fazla normal pirinç alırsa veya işlenmiş altını verir ondan fazla işlenmemiş altın alırsa, faiz ve haramdır.

2030- Eğer fazladan aldığı şeyin cinsi sattığı malın cinsinden farklı olursa, örneğin bir kilo buğday karşılığında bir kilo buğday ve bir kuruş para alırsa, yine faiz ve haramdır. Hatta fazla bir şey almayıp, alıcının kendisi için bir iş yapmasını şart koşarsa yine faiz ve haramdır.

2031- Az miktarı veren kimse ona bir şey ilave ederse, örneğin bir kilo buğday ve bir mendili, bir buçuk kilo buğdaya satarsa, mendili fazla alınan malın karşılığı olduğunu kastederse ve muamele de peşin olursa sakıncası yoktur. Yine her iki taraf bir şey eklerse, örneğin bir kilo buğday ve bir mendili, bir buçuk kilo buğday ve bir mendile satarsa, niyetleri de fazla olarak verilen yarım kilo buğday ve mendilin, diğer taraftaki mendilin karşılığı olursa, sakıncası yoktur.

2032- Kumaş gibi, metreyle ölçülüp satılan bir şeyi veya ceviz ve yumurta gibi tane ile satılan bir şeyi satıp, karşılığında daha fazla alıra sakıncası yoktur. Fakat her ikisi de aynı cinsten anlaşma da vadeli olursa, anlaşmanın sahih olması şüphelidir. Örneğin, on adet ceviz verir ve bir ay sonra on iki adet ceviz alırsa, sakıncalıdır. Aynı cinsten olan paranın da hükmü aynıdır. Dolayısıyla tümeni ayrı bir para birimine, örneğin, dinar veya dolara, peşin veya vadeli satarsa sakıncası yoktur. Ama altı ay sonra 110 lira almak üzere şimdi 100 lira vermesi gibi, kendi cinsinden olan bir paraya satıp fazla almak isterse, muamele süreli olmamalıdır; aksi halde anlaşmanın sahih olması şüphelidir.

2033- Şehrin birinde veya birçoğunda tartı ve kilo ile satılıp, bazı şehirlerde ise sayı ile satılan bir cinsin, sayı ile satılan şehirde kendi cinsinden fazlasına satılması caizdir.

2034- Tartı ve ölçü ile satılan şeylerde, sattığı ve karşılığında aldığı şey aynı cinsten olmazsa ve muamele de peşin olursa, fazla almanın sakıncası yoktur. Ama eğer süreli olursa şüphelidir. Dolayısıyla bir kilo pirinci iki ay sonra almak üzere iki kilo buğdaya satarsa, muamelenin doğruluğu şüphelidir.

2035- Yetişmiş meyveyi yetişmemiş meyveyle daha fazlaya muamele etmek caiz değildir. Eşit olarak nakit surette olursa keraheti vardır. Vadeli olursa sakıncalıdır.

2036- Faizde buğday ve arpa bir cins sayılır. Dolayısıyla bir kilo buğday verir bir buçuk kilo arpa alırsa faiz olur ve haramdır. Aynı şekilde, on kilo arpa alır ve harman zamanı on kilo buğday vermek isterse, arpayı peşin alıp buğdayı sonradan vereceği için, fazla almış sayılır ve haramdır.

2037- Baba ve oğul, karı ve koca birbirlerinden faiz alabilirler. Müslüman, İslam’ın muhafazası altında bulunmayan bir kâfirden faiz alabilir. Ama İslam’ın muhafazası altında olan kâfirle faizli muamele yapmak haramdır. Muamele tamam olduktan sonra, faiz vermek onun inancına göre helal ise, ondan faiz alınabilir.

2038- Sakal tıraşı yapmak ve karşılığında ücret almak, farz ihtiyat gereği caiz değil. Fakat zaruri olursa, ya yapmadığı takdirde genellikle tahammül edilmeyecek derecede zarar ve zorluğa sebep olursa, ayıplanmak ve hakarete maruz kalmaya dahi neden olsa, hüküm değişir.

2039- Gına haramdır. Ondan kasıt, günah ve gayri meşru işlerin yapıldığı meclislerine uygun olup, sesle okunan batıl sözdür. Bu ses şekliyle Kuran, dua ve benzeri şeyler okumak da caiz değildir. Farz ihtiyat gereği, açıkladığımız sözlerin dışındakileri de bu sesle okumamak gerekir. Gınayı dinlemek, karşılığında ücret almak haramdır. Bunun karşılığında alınan para, alanın malı sayılmaz. Aynı şekilde onu öğrenmek ve öğretmek de caiz değildir. Günah ve gayri meşru işlerin yapıldığı meclislere uygun olan musiki aletlerini çalmak da haramdır. Bunun dışındakiler haram değildir. Haram musiki çalmanın karşılığında para almak haramdır ve alanın malı sayılmaz. Onu öğrenmek ve öğretmek de haramdır.