Bugün annem gusül alma yöntemini bana öğretecek.
Anne: İki çeşit gusül vardır: İrtimasi gusül ve tertibi gusül.
Fatıma: İrtimasi gusül nedir?
Anne: Bir anda gusül niyeti ile bedenin tümünü suya daldırmaktır. Elbette bunun ilmihal kitabında zikredilmiş başka bir yöntemi daha vardır.
Fatıma: Tertibi gusül nedir?
Anne: Gusül niyeti ile önce başını ve boynunu, sonra da bedeninin geri kalan kısmını yıkamandır. En iyisi önce baş ve boynunu yıkaman, ardından bedeninin sağ tarafını ve sonra da sol tarafını yıkamandır. Kulakların dış kısmına suyun ulaşması yeterli olup onun içine su ulaştırmak lazım değildir.
[Eğer duşun altında gusül alıyor isen başını ve boynunu yıkadıktan sonra duşun altından – bir anlık olsa bile – kenara çekilmeli ve daha sonra bedenin geri kalan bölümünü yıkamaya devam etmelisin].
Fatıma: Acaba guslün belli şartları var mıdır?
Anne: Evet; niyet, suyun pak, mubah ve mutlak olması, bedendeki uzuvların temiz olması, uzuvları yıkamada tertibin (sıranın) riayet edilmesi, imkân dâhilinde yıkama işini şahsın bizzat kendisinin üstlenmesi ve suyun kullanılmasına engel (hastalık gibi) bir durumun bulunmaması gibiabdestte riayet edilmesi gereken şartlar gusülde de lazımdır.
Fakat iki hususta abdest ile guslün şartları farklıdır. Senden bu iki hususa dikkat etmeni istiyorum.
Fatıma: O iki husus nedir?
Anne: Birincisi: Gusül anında uzuvların yukarıdan aşağıya doğru yıkanması şart değildir.
İkincisi ise gusülde muvalatı (uzuvları aralıksız şekilde yıkamayı) riayet şart değildir. Oysa bu abdestte şarttır. Dolayısıyla baş ve boynunu yıkadıktan bir süre sonra – hatta baş ve boynun kuruduktan sonra – bedenin geri kalan kısmını yıkayabilirsin.
Elbette şu nükteye de dikkat etmen gerekir: Abdest alırken yüzünü yıkadığında kaşlarının dışına suyun değmesi yeterlidir ve onun altına su ulaştırman lazım değildir veya başını mesh ettiğinde saçın dışına mesh etmen yeterlidir. Hâlbuki gusülde suyu kaşının ve saçının altına da ulaştırmalısın. Erkekler gusül aldıklarında suyu bıyık ve sakallarının altındaki deriye de ulaştırmalıdırlar. Diğer bir konuya gelince…
Fatıma: Diğer konu nedir?
Anne: Cenabet guslü abdestin yerine geçer…
Fatıma: Yani namaz için gusül aldığımda artık abdest almama gerek kalmaz mı?!
Anne: Evet, o gusülle abdest almadan namaz kıl.
Fatıma: Eğer bir kadın cenabet guslü, hayız guslü ve Cuma guslü almak isterse hükmü nedir?
Anne: Cenabet guslü veya hayız guslü niyeti ile bir gusül yaptığında o gusül, diğer gusüllerin de yerine geçer. Elbette Cuma guslünü kısaca da olsa niyet etmelidir. Aksi halde [cenabet guslü ve diğer gusüller Cuma guslünün yerine geçmez].
Şimdi sana gusül alırken yapman gereken faydalı birkaç hususu açıklayacağım:
1- Eğer bedeninde bir necaset var idiyse gusül almaya başlamadan önce ondan hiçbir eser kalmadığından emin ol.
2- Gusül için bedene suyun ulaşmasını engelleyen yapışkan ve oje gibi şeyleri temizlemelisin. Eğer onları temizlemek mümkün değilse gusül yerine teyemmüm etmen gerekir. Fakat eğer söz konusu engel teyemmüm uzuvlarında ise bu durumda [hem gusül hem de teyemmüm almalısın].
3- Eğer bedeni yıkarken baş ve boyunun tamamını yıkayıp yıkamadığın konusunda şüpheye düşersen bu durumda geri dönüp şüphe ettiğin yeri yıkadıktan sonra gusle devam etmen [lazımdır].
Fatıma: Cenabet guslü, hayız guslü, nifas guslü, istihaze guslü, cenaze guslü ve ölüye dokunma guslü… bunlar vacip gusüllerdir. Acaba bunların dışında başka gusüller de var mıdır?
Anne: Evet ama onlar müstehap/sünnet olan gusüllerdir. Mesela şu gusülleri sayabiliriz:
a) Cuma guslü; yapılmasına önemle vurguda bulunulmuş müstehap gusüllerdendir. Onun vakti, Cuma günü şafağın sökmesinden (sabah ezanından) gün batımına kadardır. Öğlene yakın bir zamanda yapılması daha iyidir.
b) İhram guslü
c) Ramazan ve Kurban bayramlarının guslü; onların vakti de sabah ezanından gün batımına kadardır. Bayram namazından önce yapılması daha iyidir.
d) Zilhicce ayının sekiz ve dokuzuncu gününün guslü. Dokuzuncu günün guslünün öğlen ezanı vaktinde yapılması daha iyidir.
e) Mübarek Ramazan ayının ilk gecesi, on yedi, on dokuz, yirmi bir, yirmi üç ve yirmi dördüncü gecelerinin guslü.
f) İstihare guslü
g) Yağmur duası için alınan gusül
h) Mekke’ye giriş guslü
ı) Kâbe’yi ziyaret guslü
j) Mescid-i Nebi’ye giriş guslü
Bu gusüllerin tümü abdestin yerine geçer.
Elbette müstehap olan başka gusüller de vardır. Onlardan bir kısmının müstehap oluşu sabit olduğu için abdestin yerine geçmekle birlikte bazılarının müstehap oluşu şer’i açıdan muteber sayılacak bir delille sabit olmadığı için sadece sevap ümidiyle (recaen) yerine getirilirler ama abdestin yerine geçmezler.