کتب فتوایی » ملحقات مناسک حج
جستجو در:
احکام کفاره ها ←
→ احکام احرام
محرمات احرام
الف : شکار
سؤال 127 : آیا کشتن مارمولک، عقرب و مار در حال احرام جایز است؟
جواب : کشتن عقرب و همچنین هرگونه مار بد برای مُحرم جایز است. اما کشتن مارمولک جایز نیست.
سؤال 128 : اگر شخص مُحرم حیوانی را در حرم شکار کند و بر اثر جهل به حکم و یا عالماً آن را به خارج از حرم ببرد، آیا بر او واجب است که آن را به حرم بازگرداند؟
جواب : آری، بر او واجب است که آن را به حرم بازگرداند.
ب : بازی با همسر
سؤال 129 : آیا برای شخص مُحلّ جایز است که از زن مُحرم خود لذت هایی جز جماع، لمس کردن و بوسیدن ببرد؟
جواب : ظاهراً جایز است.
ج : عطر
سؤال 130 : آیا برای شخص مُحرم جایز است که از صابون و شامپوی غیرمعطر و یا با عطر ضعیف استفاده کند؟
جواب : در صورت اول استفاده از آن ها جایز است و در صورت دوم احتیاط آن است که از آن ها پرهیز کند.
سؤال 131 : آیا کشیدن سیگارهای معطر برای مُحرم جایز است؟
جواب : بنابر احتیاط از آن ها پرهیز کند.
د : پوشیدن لباس های دوختنی
سؤال 132 : آیا به پا کردن دمپائی و کفش دوخته برای مُحرم
جایز است؟
جواب : جایز است. لیکن به پا کردن کفشی که همه روی پا را بپوشاند، جایز نیست.
سؤال 133 : اگر بر اثر ضرورتی پوشاندن سر برای مُحرم جایز باشد، آیا لازم است که آن پوشش دوخته نباشد؟
جواب : نه، لیکن بنابر احتیاط لازم است که از لباس چون عمامه و کلاه نباشد.
سؤال 134 : آیا برای مُحرم جایز است که ازار یا میان خود را با کمربندی از پارچه ندوخته ببندد؟
جواب : جایز است، گرچه مکروه است.
سؤال 135 : اگرکناره های دو پارچه احرام دوخته باشد، آیا شخص مُحرم می تواند بپوشد؟
جواب : مانع ندارد.
سؤال 136 : آیا برای مُحرم جایز است که دو طرف ردایش را به یکدیگر بپیوندد و یا با سوزن آن را نگه دارد؟
جواب : جایز است، گرچه بنابر احتیاط گره زدن آن جایز نیست.
هـ : روغن زدن
سؤال 137 : گاه شخص مُحرم برای معالجه ناچار می شود، به خود روغن بزند، در این صورت آیا بر او کفاره ثابت می شود؟
جواب : اگر آن روغن دارای بوی خوش نباشد، کفاره ندارد؟
و : زدودن موی بدن
سؤال 138 : اگر شخص مُحرم بگذارد دیگری موی بدن او را بزداید آیا بر او کفاره ثابت می شود؟
جواب : آری، اگر او سبب شده باشد.
سؤال 139 : اگر شخص محرم سر دیگری را بتراشد و یا مویش را کوتاه کند، آیا کفاره بر او واجب می شود؟
جواب : واجب نمی شود.
ز : پوشاندن سر برای مردان
سؤال 140 : اگر قسمتی از سر مُحرم طاس یا بی ریخت باشد و او از آشکار شدنش خجالت بکشد، آیا جایز است آن را بپوشاند؟ و آیا این کارش کفاره دارد؟
جواب : اگر آشکار کردنش چنان برای او سخت و حرجی باشد که تکلیف را از او ساقط کند، جایز است آن را با آن چه از لباس به شمار نمی رود، بپوشاند و در این صورت بنابر اظهر کفاره ندارد وگرنه جایز نیست و اگر چنین کرد بنابر احتیاط یک گوسفند کفاره آن است.
سؤال 141 : اگر مردی به سبب ضرورتی ـ مانند فرض سؤال قبلی ـ و یا بی هیچ ضرورتی با موی مصنوعی مُحرم شد تکلیفش چیست؟
جواب : اگر بر اثر ضرورت باشد، اشکالی ندارد وگرنه بنابر احتیاط گوسفندی کفاره اش است.
سؤال 142 : آیا جایز است که شخص مُحرم دستش را بر
صورتش بگذارد؟
جواب : آری، جایز است. همچنین جایز است که آن را با چیز دیگری بپوشاند.
سؤال 143 : آیا جایز است که شخص مُحرم سرش را با دستمال و غیره خشک کند؟
جواب : جایز نیست، گرچه بنابر احتیاط به شکل کشیدن و گذراندن آن بر سر باشد.
سؤال 144 : آیا جایز است که مُحرم سرش را زیر دوش حمام و مانند آن بشوید؟
جواب : جایز است.
سؤال 145 : آیا جایز است که شخص مُحرم سرش را بر بالش بگذارد، گرچه با این کار ناچار بخشی از سرش را می پوشاند؟
جواب : جایز است.
ح : پوشاندن صورت برای زنان
سؤال 146 : آیا برای زن مُحرم جایز است که صورتش را با
دستمال خشک کند؟
جواب : احتیاط آن است که آن را ترک کند، اگرچه به شکل کشیدن و گذراندن باشد و همه صورت را نپوشاند.
سؤال 147 : آیا جایز است که زن مُحرم صورت و دستانش را (تا مچ) برابر مردان نامحرم آشکار کند؟
جواب : آری، اگر ترس از وقوع در حرام و به هدف واداشتن مرد به نگاه حرام نباشد، برای زن مُحرم ـ و غیرمُحرم ـ جایز است که صورت و دستانش را (تا مچ) آشکار کند.
سؤال 148 : اگر زن در حال احرام صورتش را از مرد نامحرم بپوشاند و آن پوشش به صورتش بچسبد، آیا کفاره دارد؟
جواب : در این مورد، کفاره ندارد.
سؤال 149 : اگر زن مُحرم خواست روسری اش را درآود و این کار به پوشاندن صورتش انجامید، آیا کفاره دارد؟
جواب : خیر.
سؤال 150 : آیا جایز است که زن مُحرم بر روی صورتش بخوابد، به گونه ای که موجب پوشاندن صورتش شود؟
جواب : جایز است.
ط : در سایه قرار گرفتن
سؤال 151 : آیا سوار ماشین های رو باز شدن با توجه به این که مُحرم در حال نشستن بر صندلی مانع آشکار شدن پشتش در برابر خورشید می شود، و این امر با پرهیز از در سایه قرار گرفتن جانبی که برای مُحرم ممنوع است، منافاتی دارد؟
جواب : از این جهت منافاتی ندارد.
سؤال 152 : آیا استفاده از چتر در صورتی که شک شود که وجود و عدمش یکسان است، جایز است؟
جواب : جایز است مگر این که قبل از شک سایبان به شمار آید.
سؤال 153 : اگر دیگری بر مُحرم در حال حرکتش سایه افکند، آیا کفاره بر عهده مُحرم است یا آن دیگری و یا هیچ کدام؟
جواب : بر عهده آن دیگری نیست و بر عهده خود مُحرم است اگر بتواند خود را از او خلاص کند گرچه برای حفظ جان اقدام نکرده باشد.
سؤال 154 : اگر شخص مُحرم مدتی ناچار شد که در سایه قرار گیرد، آیا جایز است با رفع اضطرار تا زمانی که در حال احرام است، همچنان در سایه بماند؟
جواب : با رفع اضطرار، جایز نیست که همچنان در سایه بماند. ولی اگر همچنان در سایه ماند، کفاره دیگری بر عهده اش نیست.
سؤال 155 : اگر مُحرم وارد مکه شد و پیش از درآمدن از احرام به خانه ای که برای سکونتش تعیین شده است، رفت حال آیا جایز است جهت رفتن به مسجدالحرام برای ادای مناسکش سوار اتوبوس های سقف دار شود؟
جواب : بنابر احتیاط واجب، جایز نیست.
سؤال 156 : اگر در فرض سؤال قبلی، در سایه قرار گرفتن برای مُحرم جایز نبود و او بر اثر جهل به حرمت آن، در سایه قرار گرفت آیا کفاره دارد؟
جواب : در صورت جهل به حکم، کفاره در سایه قرار گرفتن بر عهده اش نمی آید.
سؤال 157 : اگر چند بار در سایه قرار گیرند، کفاره آن نیز متعدد می شود؟
جواب : اظهر آن است که در یک احرام، تنها یک کفاره دارد.
سؤال 158 : آیا برای مُحرم جایز است که از آسانسورهای برقی موجود در ساختمان های مسکونی، استفاده کند؟
جواب : جایز است.
سؤال 159 : آیا بر مردان مُحرم همراه زنان اگر در روز سوار ماشین های سقف دار شوند، کفاره واجب می شود؟
جواب : آری، اگر موجب در سایه قرار گرفتن حرام شود.
سؤال 160 : اگر شخص مُحرم مقلِّد مجتهدی بود که پوشاندن خود از سرما، گرما و باد را حرام می دانست و او خود را پوشاند و بنا بر نظر مجتهد مورد تقلیدش ملزم به کفاره شد. آن گاه بعد از فوت آن مجتهد به کسی رجوع کرد که پوشاندن خود از سرما، گرما و باد را جایز می دانست و پس از فوت مجتهد دوم به شما رجوع کرد. حال تکلیفش نسبت به کفاره پوشاندن خود از گرما و سرما و مانند آن که در زمان مجتهد اول بر عهده اش آمده چیست؟
جواب : اگر آن شخص همچنان باقی بر تقلید از مجتهد دوم است، کفاره ندارد و اگر به تقلید از مجتهد اول رجوع کرده باشد، چون او را اعلم می دانسته است ـ نظر ما وجوب بقای بر تقلید از مجتهد اعلم است ـ در این صورت کفاره بر عهده اش ثابت است.
سؤال 161 : آیا استفاده از چتر و اشیای مشابه آن در شب یا بین الطلوعین، برای مُحرم جایز است؟
جواب : جایز است اگر آسمان بارانی نباشد، بنابر احتیاط واجب.
سؤال 162 : آیا سوار ماشین های رو باز شدن گرچه موجب در سایه قرار گرفتن جانبی ولو به صورت جزئی برای مُحرم شود، جایز است؟
جواب : اگر مانع صدق عرفی در معرض خورشید قرار گرفتن نشود، جایز است و ظاهراً اگر کناره های ماشین کوتاه باشد و سر و سینه شخص مُحرم را نپوشاند، مانع از صدق عرفی نیست.
سؤال 163 : شخصی مقلد مجتهدی است که خود را پوشاندن از باد و سرما و گرما و مانند آن را بر مُحرم حرام می داند. آن گاه آن مجتهد فوت می کند و آن شخص به مجتهد دومی رجوع می کند که خود را پوشاندن از غیر خورشید و باران حرام نمی داند. پس مدتی به فتوایش عمل می کند و سپس این مجتهد دوم نیز فوت می کند و آن شخص به حضرت عالی رجوع می نماید. حضرت عالی نیز تقلید از اعلم از این سه تن را بر او واجب می دانید و به نظر او مجتهد اول اعلم است. حال می پرسد :
اولاً : این شخص با توجه به حرج و سختی که در عمل به فتوای مجتهد اول با آن رو به رو می گردد، آیا می تواند در خصوص این مسأله بر تقلید از مجتهد دوم باقی بماند و یا به حضرت عالی رجوع کند؟
جواب : به نظر ما، نمی تواند.
ثانیاً : اگر گروهی از اهل خبره پس از اطلاع بر مدرک هر یک از این دو مجتهد درباره فتوایشان، شهادت دهند که مجتهد دوم در مسأله تظلیل (در سایه قرار گرفتن) از مجتهد اول اعلم است، آیا می توان به شهادت آنان اعتماد کرد و در این مسأله بر تقلید از مجتهد دوم باقی ماند؟
جواب : آن چه دخیل در اعلمیت است مربوط به یک مسأله نیست بلکه مربوط به مجموعه مسائلی است که یک نوع را تشکیل می دهد. و صرف ترجیح فتوای غیراعلم بر فتوای اعلم در خصوص مسأله ای فقهی از سوی گروهی از اهل خبره، تنها گویای توافق نظر این گروه با فتوای غیراعلم در این مسأله خاص است و مقتضای این توافق آن نیست که فتوای غیراعلم در این مسأله بر فتوای اعلم ترجیح دارد. حاصل آن که اعلمیت ثابت شده به آراء اهل خبره که از مرجحات باب تعارض است، نسبت به تک تک مسائل در نظر گرفته نمی شود، بلکه با توجه به نوع مسائل لحاظ می شود و هر کسی به این لحاظ اعلم باشد، در همه مسائل آن نوع، فتوایش حجت است، مادام که خطایش در پاره ای از مسائل معین ثابت نشده باشد.
ثالثاً : اگر گروهی از اهل خبره پس از اطلاع از مستند فتوای مجتهد اول به جهتی که اختصاص به این مسأله دارد، شهادت دادند که او در فتوایش خطا کرده است، آیا مقلدش می تواند در خصوص مسأله در سایه قرار گرفتن، به دیگری رجوع کند؟
جواب : اگر بدین وسیله به خطای مجتهد مورد تقلیدش اطمینان یافت، جایز است با مراعات ترتیب در اعلمیت از فتوایش دست بکشد و به دیگری رجوع کند. لیکن مقلد عامی به مجرد تخطئه مستند فتوای اعلم در خصوص این مسأله بهوسیله اهل خبره، از کجا به چنین اطمینانی دست می یابد! البته گاه اگر تخطئه کنندگان اعلم به شکل مذکور، جمع قابل اعتنایی از اهل خبره باشند و به خبرویت و وثاقتشان اعتماد کامل باشد، ممکن است چنین اطمینانی حاصل شود.
رابعاً : اگر چاره ای جز بقای بر تقلید مجتهد اول در این مسأله نباشد، آیا در مدتی که مقلدِ مجتهد دوم بوده است و در مورد در سایه قرار گرفتن به فتوای او عمل کرده است، کفاره در سایه قرار گرفتن بر عهده اش می آید؟
جواب : کفاره ای بر عهده اش نمی آید.
ی : خارج ساختن خون از بدن
سؤال 164 : آیا جایز است شخص مُحرم مستقیماً به دیگری آمپول بزند، اگر این کار مستلزم بیرون آمدن خون از او گردد؟
جواب : جایز است، گرچه اگر آن دیگری مُحرم باشد، احتیاط مستحب ترک آن است.
سؤال 165 : آیا جایز است شخص مُحرم به خودش آمپول بزند، در صورتی که موجب بیرون آمدن خون از او شود؟
جواب : بنابر احتیاط جایز نیست، مگر آن که ضرورتی در میان باشد.
سؤال 166 : آیا جایز است که شخص مُحرم خون خود را برای دیگری اهدا کند؟
جواب : احتیاط آن است که شخص مُحرم به هیچ صورتی خون از بدنش خارج نکند، چه خود مباشر آن باشد و چه سبب آن گردد، مگر آن که ضرورتی آن را ایجاب کند.
یا : ناخن گرفتن
سؤال 167 : آیا جایز است که شخص مُحرم ناخن دیگری را ـ چه مُحرم باشد و چه مُحلّ ـ بگیرد؟
جواب : بعید نیست در این دو مورد جایز باشد، گرچه احتیاط ترک مورد دوم است.
یب : کشیدن دندان
سؤال 168 : آیا جایز است که شخص مُحرم دندان دیگری را بکشد، یا نه؟
جواب : جایز است.
احکام کفاره ها ←
→ احکام احرام
سؤال 127 : آیا کشتن مارمولک، عقرب و مار در حال احرام جایز است؟
جواب : کشتن عقرب و همچنین هرگونه مار بد برای مُحرم جایز است. اما کشتن مارمولک جایز نیست.
سؤال 128 : اگر شخص مُحرم حیوانی را در حرم شکار کند و بر اثر جهل به حکم و یا عالماً آن را به خارج از حرم ببرد، آیا بر او واجب است که آن را به حرم بازگرداند؟
جواب : آری، بر او واجب است که آن را به حرم بازگرداند.
ب : بازی با همسر
سؤال 129 : آیا برای شخص مُحلّ جایز است که از زن مُحرم خود لذت هایی جز جماع، لمس کردن و بوسیدن ببرد؟
جواب : ظاهراً جایز است.
ج : عطر
سؤال 130 : آیا برای شخص مُحرم جایز است که از صابون و شامپوی غیرمعطر و یا با عطر ضعیف استفاده کند؟
جواب : در صورت اول استفاده از آن ها جایز است و در صورت دوم احتیاط آن است که از آن ها پرهیز کند.
سؤال 131 : آیا کشیدن سیگارهای معطر برای مُحرم جایز است؟
جواب : بنابر احتیاط از آن ها پرهیز کند.
د : پوشیدن لباس های دوختنی
سؤال 132 : آیا به پا کردن دمپائی و کفش دوخته برای مُحرم
جایز است؟
جواب : جایز است. لیکن به پا کردن کفشی که همه روی پا را بپوشاند، جایز نیست.
سؤال 133 : اگر بر اثر ضرورتی پوشاندن سر برای مُحرم جایز باشد، آیا لازم است که آن پوشش دوخته نباشد؟
جواب : نه، لیکن بنابر احتیاط لازم است که از لباس چون عمامه و کلاه نباشد.
سؤال 134 : آیا برای مُحرم جایز است که ازار یا میان خود را با کمربندی از پارچه ندوخته ببندد؟
جواب : جایز است، گرچه مکروه است.
سؤال 135 : اگرکناره های دو پارچه احرام دوخته باشد، آیا شخص مُحرم می تواند بپوشد؟
جواب : مانع ندارد.
سؤال 136 : آیا برای مُحرم جایز است که دو طرف ردایش را به یکدیگر بپیوندد و یا با سوزن آن را نگه دارد؟
جواب : جایز است، گرچه بنابر احتیاط گره زدن آن جایز نیست.
هـ : روغن زدن
سؤال 137 : گاه شخص مُحرم برای معالجه ناچار می شود، به خود روغن بزند، در این صورت آیا بر او کفاره ثابت می شود؟
جواب : اگر آن روغن دارای بوی خوش نباشد، کفاره ندارد؟
و : زدودن موی بدن
سؤال 138 : اگر شخص مُحرم بگذارد دیگری موی بدن او را بزداید آیا بر او کفاره ثابت می شود؟
جواب : آری، اگر او سبب شده باشد.
سؤال 139 : اگر شخص محرم سر دیگری را بتراشد و یا مویش را کوتاه کند، آیا کفاره بر او واجب می شود؟
جواب : واجب نمی شود.
ز : پوشاندن سر برای مردان
سؤال 140 : اگر قسمتی از سر مُحرم طاس یا بی ریخت باشد و او از آشکار شدنش خجالت بکشد، آیا جایز است آن را بپوشاند؟ و آیا این کارش کفاره دارد؟
جواب : اگر آشکار کردنش چنان برای او سخت و حرجی باشد که تکلیف را از او ساقط کند، جایز است آن را با آن چه از لباس به شمار نمی رود، بپوشاند و در این صورت بنابر اظهر کفاره ندارد وگرنه جایز نیست و اگر چنین کرد بنابر احتیاط یک گوسفند کفاره آن است.
سؤال 141 : اگر مردی به سبب ضرورتی ـ مانند فرض سؤال قبلی ـ و یا بی هیچ ضرورتی با موی مصنوعی مُحرم شد تکلیفش چیست؟
جواب : اگر بر اثر ضرورت باشد، اشکالی ندارد وگرنه بنابر احتیاط گوسفندی کفاره اش است.
سؤال 142 : آیا جایز است که شخص مُحرم دستش را بر
صورتش بگذارد؟
جواب : آری، جایز است. همچنین جایز است که آن را با چیز دیگری بپوشاند.
سؤال 143 : آیا جایز است که شخص مُحرم سرش را با دستمال و غیره خشک کند؟
جواب : جایز نیست، گرچه بنابر احتیاط به شکل کشیدن و گذراندن آن بر سر باشد.
سؤال 144 : آیا جایز است که مُحرم سرش را زیر دوش حمام و مانند آن بشوید؟
جواب : جایز است.
سؤال 145 : آیا جایز است که شخص مُحرم سرش را بر بالش بگذارد، گرچه با این کار ناچار بخشی از سرش را می پوشاند؟
جواب : جایز است.
ح : پوشاندن صورت برای زنان
سؤال 146 : آیا برای زن مُحرم جایز است که صورتش را با
دستمال خشک کند؟
جواب : احتیاط آن است که آن را ترک کند، اگرچه به شکل کشیدن و گذراندن باشد و همه صورت را نپوشاند.
سؤال 147 : آیا جایز است که زن مُحرم صورت و دستانش را (تا مچ) برابر مردان نامحرم آشکار کند؟
جواب : آری، اگر ترس از وقوع در حرام و به هدف واداشتن مرد به نگاه حرام نباشد، برای زن مُحرم ـ و غیرمُحرم ـ جایز است که صورت و دستانش را (تا مچ) آشکار کند.
سؤال 148 : اگر زن در حال احرام صورتش را از مرد نامحرم بپوشاند و آن پوشش به صورتش بچسبد، آیا کفاره دارد؟
جواب : در این مورد، کفاره ندارد.
سؤال 149 : اگر زن مُحرم خواست روسری اش را درآود و این کار به پوشاندن صورتش انجامید، آیا کفاره دارد؟
جواب : خیر.
سؤال 150 : آیا جایز است که زن مُحرم بر روی صورتش بخوابد، به گونه ای که موجب پوشاندن صورتش شود؟
جواب : جایز است.
ط : در سایه قرار گرفتن
سؤال 151 : آیا سوار ماشین های رو باز شدن با توجه به این که مُحرم در حال نشستن بر صندلی مانع آشکار شدن پشتش در برابر خورشید می شود، و این امر با پرهیز از در سایه قرار گرفتن جانبی که برای مُحرم ممنوع است، منافاتی دارد؟
جواب : از این جهت منافاتی ندارد.
سؤال 152 : آیا استفاده از چتر در صورتی که شک شود که وجود و عدمش یکسان است، جایز است؟
جواب : جایز است مگر این که قبل از شک سایبان به شمار آید.
سؤال 153 : اگر دیگری بر مُحرم در حال حرکتش سایه افکند، آیا کفاره بر عهده مُحرم است یا آن دیگری و یا هیچ کدام؟
جواب : بر عهده آن دیگری نیست و بر عهده خود مُحرم است اگر بتواند خود را از او خلاص کند گرچه برای حفظ جان اقدام نکرده باشد.
سؤال 154 : اگر شخص مُحرم مدتی ناچار شد که در سایه قرار گیرد، آیا جایز است با رفع اضطرار تا زمانی که در حال احرام است، همچنان در سایه بماند؟
جواب : با رفع اضطرار، جایز نیست که همچنان در سایه بماند. ولی اگر همچنان در سایه ماند، کفاره دیگری بر عهده اش نیست.
سؤال 155 : اگر مُحرم وارد مکه شد و پیش از درآمدن از احرام به خانه ای که برای سکونتش تعیین شده است، رفت حال آیا جایز است جهت رفتن به مسجدالحرام برای ادای مناسکش سوار اتوبوس های سقف دار شود؟
جواب : بنابر احتیاط واجب، جایز نیست.
سؤال 156 : اگر در فرض سؤال قبلی، در سایه قرار گرفتن برای مُحرم جایز نبود و او بر اثر جهل به حرمت آن، در سایه قرار گرفت آیا کفاره دارد؟
جواب : در صورت جهل به حکم، کفاره در سایه قرار گرفتن بر عهده اش نمی آید.
سؤال 157 : اگر چند بار در سایه قرار گیرند، کفاره آن نیز متعدد می شود؟
جواب : اظهر آن است که در یک احرام، تنها یک کفاره دارد.
سؤال 158 : آیا برای مُحرم جایز است که از آسانسورهای برقی موجود در ساختمان های مسکونی، استفاده کند؟
جواب : جایز است.
سؤال 159 : آیا بر مردان مُحرم همراه زنان اگر در روز سوار ماشین های سقف دار شوند، کفاره واجب می شود؟
جواب : آری، اگر موجب در سایه قرار گرفتن حرام شود.
سؤال 160 : اگر شخص مُحرم مقلِّد مجتهدی بود که پوشاندن خود از سرما، گرما و باد را حرام می دانست و او خود را پوشاند و بنا بر نظر مجتهد مورد تقلیدش ملزم به کفاره شد. آن گاه بعد از فوت آن مجتهد به کسی رجوع کرد که پوشاندن خود از سرما، گرما و باد را جایز می دانست و پس از فوت مجتهد دوم به شما رجوع کرد. حال تکلیفش نسبت به کفاره پوشاندن خود از گرما و سرما و مانند آن که در زمان مجتهد اول بر عهده اش آمده چیست؟
جواب : اگر آن شخص همچنان باقی بر تقلید از مجتهد دوم است، کفاره ندارد و اگر به تقلید از مجتهد اول رجوع کرده باشد، چون او را اعلم می دانسته است ـ نظر ما وجوب بقای بر تقلید از مجتهد اعلم است ـ در این صورت کفاره بر عهده اش ثابت است.
سؤال 161 : آیا استفاده از چتر و اشیای مشابه آن در شب یا بین الطلوعین، برای مُحرم جایز است؟
جواب : جایز است اگر آسمان بارانی نباشد، بنابر احتیاط واجب.
سؤال 162 : آیا سوار ماشین های رو باز شدن گرچه موجب در سایه قرار گرفتن جانبی ولو به صورت جزئی برای مُحرم شود، جایز است؟
جواب : اگر مانع صدق عرفی در معرض خورشید قرار گرفتن نشود، جایز است و ظاهراً اگر کناره های ماشین کوتاه باشد و سر و سینه شخص مُحرم را نپوشاند، مانع از صدق عرفی نیست.
سؤال 163 : شخصی مقلد مجتهدی است که خود را پوشاندن از باد و سرما و گرما و مانند آن را بر مُحرم حرام می داند. آن گاه آن مجتهد فوت می کند و آن شخص به مجتهد دومی رجوع می کند که خود را پوشاندن از غیر خورشید و باران حرام نمی داند. پس مدتی به فتوایش عمل می کند و سپس این مجتهد دوم نیز فوت می کند و آن شخص به حضرت عالی رجوع می نماید. حضرت عالی نیز تقلید از اعلم از این سه تن را بر او واجب می دانید و به نظر او مجتهد اول اعلم است. حال می پرسد :
اولاً : این شخص با توجه به حرج و سختی که در عمل به فتوای مجتهد اول با آن رو به رو می گردد، آیا می تواند در خصوص این مسأله بر تقلید از مجتهد دوم باقی بماند و یا به حضرت عالی رجوع کند؟
جواب : به نظر ما، نمی تواند.
ثانیاً : اگر گروهی از اهل خبره پس از اطلاع بر مدرک هر یک از این دو مجتهد درباره فتوایشان، شهادت دهند که مجتهد دوم در مسأله تظلیل (در سایه قرار گرفتن) از مجتهد اول اعلم است، آیا می توان به شهادت آنان اعتماد کرد و در این مسأله بر تقلید از مجتهد دوم باقی ماند؟
جواب : آن چه دخیل در اعلمیت است مربوط به یک مسأله نیست بلکه مربوط به مجموعه مسائلی است که یک نوع را تشکیل می دهد. و صرف ترجیح فتوای غیراعلم بر فتوای اعلم در خصوص مسأله ای فقهی از سوی گروهی از اهل خبره، تنها گویای توافق نظر این گروه با فتوای غیراعلم در این مسأله خاص است و مقتضای این توافق آن نیست که فتوای غیراعلم در این مسأله بر فتوای اعلم ترجیح دارد. حاصل آن که اعلمیت ثابت شده به آراء اهل خبره که از مرجحات باب تعارض است، نسبت به تک تک مسائل در نظر گرفته نمی شود، بلکه با توجه به نوع مسائل لحاظ می شود و هر کسی به این لحاظ اعلم باشد، در همه مسائل آن نوع، فتوایش حجت است، مادام که خطایش در پاره ای از مسائل معین ثابت نشده باشد.
ثالثاً : اگر گروهی از اهل خبره پس از اطلاع از مستند فتوای مجتهد اول به جهتی که اختصاص به این مسأله دارد، شهادت دادند که او در فتوایش خطا کرده است، آیا مقلدش می تواند در خصوص مسأله در سایه قرار گرفتن، به دیگری رجوع کند؟
جواب : اگر بدین وسیله به خطای مجتهد مورد تقلیدش اطمینان یافت، جایز است با مراعات ترتیب در اعلمیت از فتوایش دست بکشد و به دیگری رجوع کند. لیکن مقلد عامی به مجرد تخطئه مستند فتوای اعلم در خصوص این مسأله بهوسیله اهل خبره، از کجا به چنین اطمینانی دست می یابد! البته گاه اگر تخطئه کنندگان اعلم به شکل مذکور، جمع قابل اعتنایی از اهل خبره باشند و به خبرویت و وثاقتشان اعتماد کامل باشد، ممکن است چنین اطمینانی حاصل شود.
رابعاً : اگر چاره ای جز بقای بر تقلید مجتهد اول در این مسأله نباشد، آیا در مدتی که مقلدِ مجتهد دوم بوده است و در مورد در سایه قرار گرفتن به فتوای او عمل کرده است، کفاره در سایه قرار گرفتن بر عهده اش می آید؟
جواب : کفاره ای بر عهده اش نمی آید.
ی : خارج ساختن خون از بدن
سؤال 164 : آیا جایز است شخص مُحرم مستقیماً به دیگری آمپول بزند، اگر این کار مستلزم بیرون آمدن خون از او گردد؟
جواب : جایز است، گرچه اگر آن دیگری مُحرم باشد، احتیاط مستحب ترک آن است.
سؤال 165 : آیا جایز است شخص مُحرم به خودش آمپول بزند، در صورتی که موجب بیرون آمدن خون از او شود؟
جواب : بنابر احتیاط جایز نیست، مگر آن که ضرورتی در میان باشد.
سؤال 166 : آیا جایز است که شخص مُحرم خون خود را برای دیگری اهدا کند؟
جواب : احتیاط آن است که شخص مُحرم به هیچ صورتی خون از بدنش خارج نکند، چه خود مباشر آن باشد و چه سبب آن گردد، مگر آن که ضرورتی آن را ایجاب کند.
یا : ناخن گرفتن
سؤال 167 : آیا جایز است که شخص مُحرم ناخن دیگری را ـ چه مُحرم باشد و چه مُحلّ ـ بگیرد؟
جواب : بعید نیست در این دو مورد جایز باشد، گرچه احتیاط ترک مورد دوم است.
یب : کشیدن دندان
سؤال 168 : آیا جایز است که شخص مُحرم دندان دیگری را بکشد، یا نه؟
جواب : جایز است.