پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)(چاپ 1403)

حکم اوراق جعاله ← → حکم بازار ثانوی اوراق مساقات

8. اوراق جعاله

٭ «اوراق جُعاله»، اوراق بهاداری است که بر اساس قرارداد جعاله طرّاحی شده است و ترکیبی از دو قرارداد «جُعالۀ اولیّه» و «جُعالۀ ثانویه» می­باشد که طیّ دو مرحله انجام می‌شود.
٭ شرکت واسط (مؤسّسۀ مالی ناشر اوراق) به وکالت از طرف بانی، با انتشار اوراق جعاله، اقدام به انعقاد «قرارداد جعالۀ اولیّه» با سرمایه‌گذاران می­نماید، به این صورت که بانی نقش «جاعل» و صاحبان اوراق نقش «عامل» و شرکت واسط، نقش «وکیل» طرفین را ایفا می­نمایند؛
«جاعل» (بانی) اعلام می­کند اگر صاحبان اوراق جعاله، پروژه یا طرح معیّنی را - مانند احداث مراکز تجاری یا تعمیرات و باز‌سازی آنها یا ساخت کالای مورد نیاز[1] - برای او در مدّت مشخّص انجام دهند، برای آنان «جُعْل» (حقّ الزحمۀ) معیّنی[2] را در نظر می‌گیرد که به صورت دفعی در پایان کار یا در دوره­های زمانی معیّن - مثلاً فصلی، شش ماهه، سالانه - بپردازد.
شرکت واسط در ضمن اعطای اوراق جعاله به سرمایه‌گذاران، وجوه نقدی آنان را در جایگاه وکیل دریافت می­نماید و به وکالت از طرف صاحبان اوراق اقدام به انعقاد «قرارداد جعالۀ ثانویه» (جعاله موازی) با پیمانکاران می­نماید به این صورت که صاحبان اوراق نقش «جاعل» و پیمانکاران نقش «عامل» و شرکت واسط نقش «وکیل» طرفین را ایفا می­نمایند؛
شرکت واسط از طرف صاحبان اوراق (جاعل) اعلام می­کند اگر پیمانکاران (عامل)، پروژه یا طرح معیّن مذکور را در مدّت مشخّص انجام دهند، برای آنان «جُعْل» (حقّ الزحمه) معیّنی را در نظر می­گیرد که معمولاً آن را در دوره­های زمانی معیّن به تناسب پیشرفت کار می­پردازد.[3]
ناشر اوراق (شرکت واسط) درصدی از سود حاصل از قرارداد جعاله را بابت حقّ الوکالۀ خویش و سایر هزینه­ها بر می­دارد و باقیماندۀ سود بین صاحبان اوراق توزیع می­شود.
٭ در بسیاری از موارد (مانند احداث پروژه یا ساخت کالا) که انجام موضوع جعاله، نیازمند مصالح و مواد اولیّه است و معمولاً حسب قرارداد توسط پیمانکار (عامل در جعاله ثانویه) تهیّه می­شود.

[1]. از این اوراق، برای گسترش و توسعۀ تولیدات صنعتی، کشاورزی، بازرگانی، خدماتی و عمرانی استفاده می‌شود.
[2]. این جُعْل (حقّ الزحمه) با در نظر گرفتن اصل سرمایۀ صاحبان اوراق و سودی که قرار است به آنان پرداخت شود و حقّ الوکالۀ شرکت واسط و سایر هزینه­ها تعیین می‏گردد.
[3]. البتّه، می­توان به جای جعالۀ ثانویه، از عقد اجاره یا صلح با رعایت شرایط شرعی آن استفاده نمود.
حکم اوراق جعاله ← → حکم بازار ثانوی اوراق مساقات
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français