کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)
جستجو در:
حکم اوراق مزارعه ←
→ حکم بازار ثانوی اوراق مضاربه
6. اوراق مزارعه
٭ «اوراق مزارعه» اوراق بهاداری است که بر اساس قرارداد مزارعه طرّاحی شده است؛
ناشر اوراق مزارعه (شرکت واسط) با واگذاری اوراق، وجوه نقدی متقاضیان اوراق را جمع‌آوری کرده و به وکالت از طرف آنان، زمینهای قابل زراعت به صورت مشاع خریداری میکند،[1] سپس آن اراضی را بعد از آماده سازی[2] از طرف دارندگان اوراق به کشاورزان به صورت قرارداد مزارعه واگذار می‌نماید تا بر آن اراضی، زراعت کنند و در پایان سال زراعی، محصول به نسبتی که در قرارداد معیّن شده تقسیم شود.[3]
شرکت واسط بعد از تحویل گرفتن سهم صاحبان اوراق از محصول و فروش آن در بازار محصولات کشاورزی،[4] ابتدا حقّ الوکالۀ خود و سایر هزینهها را کسر می‌نماید، سپس باقیماندۀ سود را بین صاحبان اوراق تقسیم میکند.
در اوراق مزارعه، دارندۀ اوراق، «مالک» بخشی از زمین زراعی به صورت مشاع می‌باشد و ناشر اوراق، «وکیل مالک» است و کشاورز، «عامل» محسوب میشود.
ناشر اوراق مزارعه (شرکت واسط) با واگذاری اوراق، وجوه نقدی متقاضیان اوراق را جمع‌آوری کرده و به وکالت از طرف آنان، زمینهای قابل زراعت به صورت مشاع خریداری میکند،[1] سپس آن اراضی را بعد از آماده سازی[2] از طرف دارندگان اوراق به کشاورزان به صورت قرارداد مزارعه واگذار می‌نماید تا بر آن اراضی، زراعت کنند و در پایان سال زراعی، محصول به نسبتی که در قرارداد معیّن شده تقسیم شود.[3]
شرکت واسط بعد از تحویل گرفتن سهم صاحبان اوراق از محصول و فروش آن در بازار محصولات کشاورزی،[4] ابتدا حقّ الوکالۀ خود و سایر هزینهها را کسر می‌نماید، سپس باقیماندۀ سود را بین صاحبان اوراق تقسیم میکند.
در اوراق مزارعه، دارندۀ اوراق، «مالک» بخشی از زمین زراعی به صورت مشاع می‌باشد و ناشر اوراق، «وکیل مالک» است و کشاورز، «عامل» محسوب میشود.
[1]. البتّه، در عقد مزارعه مالکیّت منافع زمین بدون ملکیّت عین آن برای صاحبان اوراق مزارعه کافی است. بنابراین، اگر شرکت واسط به وکالت از صاحبان اوراق اقدام به اجارۀ زمین برای زراعت در مدّت معیّن نماید نیز صحیح است و صاحبان اوراق مالک منافع زمین زراعی به‌طور مشاع میگردند و در این صورت، برخی از احکام آن متفاوت با صورتی است که صاحبان اوراق مالک زمین هستند.
[2]. کارهایی مانند تسطیح، زِه‌کشی، کانال‌کشی.
[3]. سود اوراق مزارعه به صورت متعارف به دورۀ زراعی بستگی داشته و در اکثر محصولات، سالانه است؛ مقدار سود متغیّر است و به عوامل زیادی چون میزان تولید (محصول)، قیمت بازار و مدیریّت هزینه‌های تولید بستگی دارد و نیز در مواردی که مدّت اوراق مزارعه مثلاً پنج ساله است و شرکت واسط اقدام به انعقاد مزارعه مثلاً یک ساله با زارع نموده است، لازم است پس از اتمام مدّت عقد مزارعه، اقدام به انعقاد مزارعه جدید نماید.
[4]. در این قرارداد، شرکت واسط میتواند خودِ کشاورز را وکیل در فروش محصول نماید.