کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)(چاپ 1403)
جستجو در:
بازار ثانوی اوراق مرابحه و حکم آن ←
→ اوراق مرابحه رهنی / توضیح اوراق مرابحۀ رهنی
حکم اوراق مرابحۀ رهنی
مسأله 1601. ماهیّت فقهی این قسم از اوراق، «خرید دین» میباشد.[1] بنابراین، لازم است احکام ویژۀ خرید و فروش دین در مورد آن رعایت گردد.[2]
مسأله 1602. اگر مؤسّسۀ مالی مانند بانک یا شرکت لیزینگ در ضمن قرارداد اوّلیّۀ تسهیلات مرابحه یا فروش اقساطی با دریافت کنندگان تسهیلات (مانند دولت، بنگاههای اقتصادی، خانوارها)، دیرکرد یا خسارت تأخیر تأدیه یا وجه التزام بابت تأخیر در پرداخت دین شرط نماید، شرط مذکور ربوی و حرام محسوب میشود؛
پس از تبدیل شدن تسهیلات مذکور به اوراق مرابحۀ رهنی، بانی نمیتواند مقدار بدهی ناشی از دیر کرد یا خسارت تأخیر تأدیه یا وجه التزام را جزء دینی قرار دهد که آن را[3] به صاحبان اوراق می فروشد.
مسأله 1603. از آنجا که در قرارداد خرید دین توسط شرکت واسط برای صاحبان اوراق مرابحۀ رهنی، بانی متعهّد میشود دیون مذکور[4] را وصول و در اختیار شرکت واسط قرار دهد، چنانچه شرکت واسط در ضمن قرارداد خرید دین، از طرف صاحبان اوراق، با «بانی» شرط نماید در صورت تأخیر در وصول دین از دریافت کنندگان تسهیلات (بدهکاران) در زمان سررسید آن و تحویل آن به شرکت واسط، بانی مبلغ معیّنی را بپردازد، (که آن را شرط فعل مینامند) اشکال ندارد؛
ولی چنانچه شرط نماید در صورت تأخیر در وصول دین از آنان (بدهکاران) در زمان سررسید و تحویل آن، بانی مبلغ معیّنی را مدیون باشد (که آن را شرط نتیجه مینامند) صحیح نیست.[5]
مسأله 1602. اگر مؤسّسۀ مالی مانند بانک یا شرکت لیزینگ در ضمن قرارداد اوّلیّۀ تسهیلات مرابحه یا فروش اقساطی با دریافت کنندگان تسهیلات (مانند دولت، بنگاههای اقتصادی، خانوارها)، دیرکرد یا خسارت تأخیر تأدیه یا وجه التزام بابت تأخیر در پرداخت دین شرط نماید، شرط مذکور ربوی و حرام محسوب میشود؛
پس از تبدیل شدن تسهیلات مذکور به اوراق مرابحۀ رهنی، بانی نمیتواند مقدار بدهی ناشی از دیر کرد یا خسارت تأخیر تأدیه یا وجه التزام را جزء دینی قرار دهد که آن را[3] به صاحبان اوراق می فروشد.
مسأله 1603. از آنجا که در قرارداد خرید دین توسط شرکت واسط برای صاحبان اوراق مرابحۀ رهنی، بانی متعهّد میشود دیون مذکور[4] را وصول و در اختیار شرکت واسط قرار دهد، چنانچه شرکت واسط در ضمن قرارداد خرید دین، از طرف صاحبان اوراق، با «بانی» شرط نماید در صورت تأخیر در وصول دین از دریافت کنندگان تسهیلات (بدهکاران) در زمان سررسید آن و تحویل آن به شرکت واسط، بانی مبلغ معیّنی را بپردازد، (که آن را شرط فعل مینامند) اشکال ندارد؛
ولی چنانچه شرط نماید در صورت تأخیر در وصول دین از آنان (بدهکاران) در زمان سررسید و تحویل آن، بانی مبلغ معیّنی را مدیون باشد (که آن را شرط نتیجه مینامند) صحیح نیست.[5]
[1]. شایان ذکر است در این قسم از اوراق، خرید نقد و فروش نسیه در قالب تسهیلات مرابحه قبل از انتشار اوراق صورت گرفته است و بدین اعتبار آن را اوراق مرابحه مینامند.
[2]. تفصیل احکام خرید و فروش دین در جلد سوّم، فصل «دین»، مبحث «خرید و فروش چک و سفته»، مسألۀ «961» و نیز مبحث «فروش طلب»، مسائل «952 و بعد از آن» ذکر شد.
[3]. توسط شرکت واسط.
[4]. دیون ناشی از تسهیلات مرابحه یا فروش اقساطی.
[5]. توضیح آن در فصل «احکام بانکها»، تسهیلات خرید دین، مسألۀ «1475» ذکر شد.