کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)
جستجو در:
افزایش سهام ←
→ دریافت اعتبار مالی برای معاملات سهام
قرض دادن سهام
٭ در برخی از موارد، کارگزار بورس از صاحب سهام میخواهد توافقنامهای را با عنوان «اعلامیه رضایت وام» امضا کند که طبق آن، کارگزار وکالت دارد سهام وی را به شخص ثالث قرض دهد و به نام وی ثبت نماید به این شرط که در هنگام ادای بدهی، قرض گیرنده به همان تعداد سهام به وی بپردازد.[1]
مسأله 1591. در فرض فوق، اگر سهام مذکور متعلّق به اموالی باشد که عرفاً «قیمی»[2] محسوب میشود، قرض گیرنده فقط قیمت زمان قرض را ضامن است. بنابراین، چنانچه در هنگام ادای قرض، ارزش سهام نسبت به زمان قرض افزایش یافته باشد، قرض مذکور ربوی محسوب میشود.
علاوه بر آن، چنانچه قرض دهنده در ضمن قرض شرط نماید که تمام یا قسمتی از سود حاصل از حساب سرمایه‌گذاری متعلّق به وی باشد،[3] این قرارداد نیز از مصادیق قرض ربوی محسوب شده و حرام میباشد.
مسأله 1592. اگر فرد متقاضی وام به صاحب سهام پیشنهاد دهد که سهامش را خودش فروخته یا او را وکیل در فروش آن نماید و قیمت فروش سهام را به وی قرض دهد، چنانچه قرض مذکور مشروط به دریافت بهره باشد، احکام قرض ربوی را دارد.
مسأله 1591. در فرض فوق، اگر سهام مذکور متعلّق به اموالی باشد که عرفاً «قیمی»[2] محسوب میشود، قرض گیرنده فقط قیمت زمان قرض را ضامن است. بنابراین، چنانچه در هنگام ادای قرض، ارزش سهام نسبت به زمان قرض افزایش یافته باشد، قرض مذکور ربوی محسوب میشود.
علاوه بر آن، چنانچه قرض دهنده در ضمن قرض شرط نماید که تمام یا قسمتی از سود حاصل از حساب سرمایه‌گذاری متعلّق به وی باشد،[3] این قرارداد نیز از مصادیق قرض ربوی محسوب شده و حرام میباشد.
مسأله 1592. اگر فرد متقاضی وام به صاحب سهام پیشنهاد دهد که سهامش را خودش فروخته یا او را وکیل در فروش آن نماید و قیمت فروش سهام را به وی قرض دهد، چنانچه قرض مذکور مشروط به دریافت بهره باشد، احکام قرض ربوی را دارد.
[1]. این عمل را «فروش سهام استقراضی» مینامند؛ فروش سهام استقراضی معمولاً زمانی اتّفاق میافتد که مالک سهام انتظار دارد در آینده قیمت سهام ثابت مانده یا بالا میرود و قصد فروش سهام خود را ندارد و میخواهد افزون بر سود سهام از افزایش قیمت سهام نیز منتفع شود. در مقابل، قرض گیرنده انتظار دارد قیمت سهام مذکور تغییر نکرده یا کاهش پیدا کند، وی به صاحب سهام پیشنهاد «فروش سهام استقراضی» را میدهد، صاحب سهام میبیند با قر ض دادن سهام خود، افزون بر حفظ اصل سهام و استفاده از سود آن، مبلغی هم به صورت بهره دریافت میکند و قرض گیرنده معتقد است میتواند با فروش سهام مذکور اقدام به فعالیّت در بورس و سود کسب نماید و پس از گذشت مدّتی سهام مذکور را با قیمت سابق یا کمتر تهیّه و به قرض دهنده پس دهد.
[2]. تعریف اموال «قیمی» در جلد سوّم، مسألۀ «1505» ذکر شد.
[3]. زیرا معمولاً بنای توافق طرفین بر این است که قرض گیرنده مبلغی را (معادل قیمت فروش به علاوۀ درصدی بیشتر) به صورت وثیقه در اختیار کارگزار قرار میدهد (حساب ودیعه) تا چنانچه به هر علّتی قرض گیرنده نتوانست سهام را برگرداند، کارگزار بتواند از این حساب، قرض را تسویه نماید، این وثیقه در حساب سرمایه‌گذاری وکالتی سوددار نگهداری میشود.