پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)(چاپ 1403)

توضیح محدودۀ اختیارات سهام‌داران در مورد سهام از نظر قانونی ← → توضیحات تفصیلی بازار بورس / اوراق بهادار / 1. اوراق سهام / تعریف اوراق سهام

حکم کیفیّت مالکیّت صاحبان اوراق سهام

مسأله 1575. با توجّه به تعریف اوراق سهام، ‌این اوراق - چه به صورت برگۀ کاغذی و چه به صورت الکترونیکی و دیجیتال - خود دارای مالیّت نمی‌باشند و معامله بر خود آنها[1] صحیح نیست.
بر اساس این تعریف، شرکت­های سهامی دارای شخصیّت حقوقی هستند؛ ولی این شخصیّت حقوقی به لحاظ مالکیّت مستقل نبوده و مُنحل در اعضاء سهام‌داران آن است و سهام‌داران با خرید سهام، حقیقةً مالک دارایی شرکت به صورت مشاع می­گردند.[2]

[1] یا وقف آنها.
[2]. در تعریف سهام، نظریات مختلفی بیان شده است از جمله نظریّات ذیل:
بعضی معتقدند‌ در فروش سهام شرکت­های سهامی‌ عام، مجموعه­ای از حقوق عرفی (مانند حقّ حضور و رأی در مجمع عمومی، حقّ خرید و فروش و گواهی نقل و انتقال، حقّ کسب اطلاع، حقّ استفاده از سود سهام، حقّ تقدّم نسبت به فروش سهام جدید و...) که به عنوان سهام اعتبار شده، مورد معامله قرار می­گیرد، نه دارایی­های شرکت و خرید و فروش سهام، از مصادیق «فروش حقّ» محسوب می­شود.
بعضی دیگر معتقدند در فروش سهام شرکت­های سهامی‌ عام، موضوع مالکیّت سهام‌داران، مال عینی و ملموس نیست، بلکه شرکت به عنوان «شخصیّت حقوقی اعتباری» موضوع مالکیّت قرار می‌گیرد؛
این شخصیّت حقوقی، تمامی حقوق و تکالیف شخصیّت حقیقی به استثنای آنچه به اعتبار انسان بودن دارد (مانند بنوّت و زوجیّت) را دارا می­باشد و اموال و دارایی­های سهام، تحت مالکیّت این شخصیّت اعتباری است؛ امّا در عین حال، شخصیّت حقوقی خود جزء اموال محسوب می­شود و تحت تملّک قرار می­گیرد و هر یک از اعضا یا سهام‌داران شرکت به نسبت میزان سهام خود، در این شخصیّت حقوقی سهیم و شریک هستند؛
بنابراین در این نظریّه، سهام‌داران رابطۀ مالکانۀ مستقیم و حقّ عینی نسبت به اموال و دارایی شرکت ندارند و دارندگان سهام صرفاً مالک شرکت به عنوان یک بنگاه تجاری دارای شخصیّت حقوقی هستند و شرکت مالک اموال و دارایی­های خود می­باشد و رابطۀ مالکیّت سهام‌داران به نحو مالکیّت طولی، تخریج فقهی شده است.
لکن فروش سهام به صورت­های ذکر شده در این نظریّات صحیح نیست. همچنان که وقف یا اجارۀ آن به این معنا صحیح نمی­باشد.
توضیح محدودۀ اختیارات سهام‌داران در مورد سهام از نظر قانونی ← → توضیحات تفصیلی بازار بورس / اوراق بهادار / 1. اوراق سهام / تعریف اوراق سهام
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français