کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)(چاپ 1403)
جستجو در:
توضیح محدودۀ اختیارات سهامداران در مورد سهام از نظر قانونی ←
→ توضیحات تفصیلی بازار بورس / اوراق بهادار / 1. اوراق سهام / تعریف اوراق سهام
حکم کیفیّت مالکیّت صاحبان اوراق سهام
مسأله 1575. با توجّه به تعریف اوراق سهام، این اوراق - چه به صورت برگۀ کاغذی و چه به صورت الکترونیکی و دیجیتال - خود دارای مالیّت نمیباشند و معامله بر خود آنها[1] صحیح نیست.
بر اساس این تعریف، شرکتهای سهامی دارای شخصیّت حقوقی هستند؛ ولی این شخصیّت حقوقی به لحاظ مالکیّت مستقل نبوده و مُنحل در اعضاء سهامداران آن است و سهامداران با خرید سهام، حقیقةً مالک دارایی شرکت به صورت مشاع میگردند.[2]
بر اساس این تعریف، شرکتهای سهامی دارای شخصیّت حقوقی هستند؛ ولی این شخصیّت حقوقی به لحاظ مالکیّت مستقل نبوده و مُنحل در اعضاء سهامداران آن است و سهامداران با خرید سهام، حقیقةً مالک دارایی شرکت به صورت مشاع میگردند.[2]
[1] یا وقف آنها.
[2]. در تعریف سهام، نظریات مختلفی بیان شده است از جمله نظریّات ذیل:
بعضی معتقدند در فروش سهام شرکتهای سهامی عام، مجموعهای از حقوق عرفی (مانند حقّ حضور و رأی در مجمع عمومی، حقّ خرید و فروش و گواهی نقل و انتقال، حقّ کسب اطلاع، حقّ استفاده از سود سهام، حقّ تقدّم نسبت به فروش سهام جدید و...) که به عنوان سهام اعتبار شده، مورد معامله قرار میگیرد، نه داراییهای شرکت و خرید و فروش سهام، از مصادیق «فروش حقّ» محسوب میشود.
بعضی دیگر معتقدند در فروش سهام شرکتهای سهامی عام، موضوع مالکیّت سهامداران، مال عینی و ملموس نیست، بلکه شرکت به عنوان «شخصیّت حقوقی اعتباری» موضوع مالکیّت قرار میگیرد؛
این شخصیّت حقوقی، تمامی حقوق و تکالیف شخصیّت حقیقی به استثنای آنچه به اعتبار انسان بودن دارد (مانند بنوّت و زوجیّت) را دارا میباشد و اموال و داراییهای سهام، تحت مالکیّت این شخصیّت اعتباری است؛ امّا در عین حال، شخصیّت حقوقی خود جزء اموال محسوب میشود و تحت تملّک قرار میگیرد و هر یک از اعضا یا سهامداران شرکت به نسبت میزان سهام خود، در این شخصیّت حقوقی سهیم و شریک هستند؛
بنابراین در این نظریّه، سهامداران رابطۀ مالکانۀ مستقیم و حقّ عینی نسبت به اموال و دارایی شرکت ندارند و دارندگان سهام صرفاً مالک شرکت به عنوان یک بنگاه تجاری دارای شخصیّت حقوقی هستند و شرکت مالک اموال و داراییهای خود میباشد و رابطۀ مالکیّت سهامداران به نحو مالکیّت طولی، تخریج فقهی شده است.
لکن فروش سهام به صورتهای ذکر شده در این نظریّات صحیح نیست. همچنان که وقف یا اجارۀ آن به این معنا صحیح نمیباشد.