پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)(چاپ 1403)

راهکار دوم: «افزایش نرخ سود در عقود اسلامی (غیر قرض)» ← → راه‌کارهایی برای رهایی از ربا

نمونه جدول مصالحه

نمونه جدول مصالحه

مسأله 1534. راهکار ذکر شده در مسألۀ قبل در مورد تسهیلات بانکی (غیر از قرض‌الحسنه)[1] نیز قابل استفاده است، به این صورت که بانک با مطالعات کارشناسی، حدّاکثر زمان تأخیر متقاضی تسهیلات در پرداخت دیون خویش به بانک را (تا زمانی که از طریق مراجع قضایی اقدام به وصول مطالبات شود) در نظر گرفته و مبلغ متناسبی را که برای چنین تأخیری بازدارنده و عادلانه است محاسبه نماید.[2]
سپس فرد متقاضی قبل از انعقاد قرارداد تسهیلات، مصالحه­ای را با بانک انجام می­دهد و مبلغ معیّن شده را بر ذمّۀ خویش به بانک مصالحه می­کند، در مقابل اینکه بانک قرارداد شرعی مشتمل بر اعطای تسهیلات غیر ربوی (بدون دیرکرد) را با وی منعقد نماید، مشروط بر اینکه بانک در زمان تسویه حساب، متناسب با پرداخت هر یک از اقساط تسهیلات در موعد مقرّر خود، تمام یا بخشی از دینی که با صلح مذکور بر ذمّۀ متقاضی آمده را ابراء نموده و ببخشد.
بانک می­تواند برای انجام این ابراء ذمّه یا بخشش به فرد متقاضی تسهیلات و مصالحه، وکالت بدهد.
بنابراین، بانک می­تواند هنگام دریافت هر قسط به تأخیر افتاده، علاوه بر دریافت مبلغ قسط مذکور، مقداری از دین مورد مصالحه را نیز از تسهیلات گیرنده دریافت نماید.[3]

[1]. در مورد قرض‌الحسنه ، بنابر احتیاط واجب نمی‌توان از این شیوه استفاده نمود.
[2]. شایان ذکر است مبلغ و کیفیّت پرداخت مورد مصالحه به گونه‌ای طرّاحی شود که از عدل و انصاف خارج نشده و نسبت به متقاضی تسهیلات، بازدارنده از تخلّف باشد و از تبدیل شدن آن به محلّ درآمد اضافه برای بانک­ها اجتناب شود.
[3]. البتّه، می­توان در عقد «قرض» نیز به نحوی از این راهکار بهره برد؛ به این صورت که قبل از انعقاد عقد قرض‌الحسنه با متقاضی وام، مصالحۀ مذکور با ضامن (شخص ثالثی غیر از قرض گیرنده) انجام شود که طیّ این مصالحه، ضامن مثلاً مبلغ مذکور را به ذمّه می‌گیرد در مقابل اینکه بانک، قرضی غیر ربوی به فردی که او به بانک معرّفی می­کند اعطا نماید؛ مشروط بر اینکه بانک در زمان تسویه حساب، متناسب با پرداخت هر یک از اقساط تسهیلات در موعد مقرّر خود، تمام یا بخشی از دینی که با صلح مذکور بر ذمّه ضامن آمده را ابراء نموده و ببخشد.
ضامن نیز، برای آنکه ابزاری بازدارنده در اختیار داشته باشد و جلوی سوء استفادۀ احتمالی قرض گیرنده را برای تأخیر در پرداخت اقساط قرض بگیرد، می­تواند مشابه همین مصالحه را با متقاضی قرض از بانک انجام دهد.
راهکار دوم: «افزایش نرخ سود در عقود اسلامی (غیر قرض)» ← → راه‌کارهایی برای رهایی از ربا
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français