پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)(چاپ 1403)

خدمات بانکی‏ ← → حکم تسهیلات مساقات

واگذاری امتیاز وام یا تسهیلات بانکی به دیگران

مسأله 1489. واگذاری «امتیاز وام یا تسهیلات بانکی» به شخص دیگر، در ازای دریافت مبلغ معیّنی با رعایت نکات ذیل اشکال ندارد:
1. وام یا تسهیلات ربوی نباشد[1] یا چنانچه ربوی است به شیوۀ مشروع[2] از بانک برداشت گردد؛
2. این واگذاری خلاف مقرّرات بانک نباشد؛[3]
3. چنانچه امتیاز تسهیلات به شخص ثالث در ازای دریافت عوض واگذار می­شود، جایز نیست شخص مذکور عوض را از تسهیلات دریافتی بپردازد؛
زیرا معمولاً از نظر مقرّرات بانکی مسیر مصرف تسهیلات مانند فروش اقساطی جهات معیّنی است که شامل مورد واگذاری تسهیلات نمی­گردد، بلکه در این صورت باید عوض را از پول دیگری بپردازد؛
البتّه، اگر امتیاز وام قرض‌الحسنه به شخص ثالث در ازای دریافت عوض واگذار می‌شود، چنانچه جهت معیّنی برای مصرف وام مشخّص نشده، جایز است شخص مذکور عوض را از وام دریافتی بپردازد.
با رعایت نکات فوق، چنانچه متقاضی امتیاز وام یا تسهیلات اعلام نماید: «اگر صاحب امتیاز وام یا تسهیلات، آن را حسب مقرّرات بانک به و ی انتقال دهد، مبلغ معیّنی را به او بابت حقّ الزحمه (جُعْل) می ­پردازد»، اشکال ندارد و قرارداد مذکور تطبیق بر جُعاله می‌شود؛
همچنان که اگر متقاضی وام یا تسهیلات به عنوان «مُصالِح»[4] مبلغ معیّنی را در ذمّۀ خویش به نفع صاحب امتیاز مصالحه نماید، در عوض آنکه وی اقدام به عمل واگذاری امتیاز وام یا تسهیلات حسب مقرّرات بانکی به او نماید و صاحب امتیاز به عنوان «مُتصالح»[5] صلح مذکور را بپذیرد، بر وی واجب می­شود به تعهّد خویش عمل نماید.

[1]. توضیح موارد «ربا» در مسائل «1450 و 1464» و نیز در جلد سوّم ذکر شد.
[2]. منظور از شیوۀ مشروع، راهکارهایی است که برای دریافت وام یا تسهیلات ربوی از بانک­های دولتی یا مشترک ارائه شده است، که توضیح آن در مسائل «1452 و 1453» و نیز مسائل «1465 و 1466»
[3]. معمولاً بانک­هایی که واگذاری «وام یا تسهیلات» را به شخص ثالث مجاز می­دانند، خود، «سند تقاضای واگذاری وام یا تسهیلات» در اختیار صاحبان امتیاز وام یا تسهیلات قرار می­دهند و با ثبت مراحل قانونی انتقال، تمامی اسناد و مدارک انتقال دهندۀ وام یا تسهیلات از درجۀ اعتبار ساقط شده و اسناد و مدارک جدید به نام انتقال گیرندۀ وام یا تسهیلات ثبت می­گردد و بر این اساس از نظر مقرّرات بانکی، دریافت کنندۀ وام یا تسهیلات، شخصی است که وام یا تسهیلات از نظر قانونی به وی منتقل شده باشد و وی طرف قرارداد بانک محسوب شده، نه صاحب امتیاز اولیّه و ذی نفع اول.
[4]. مصالحه کننده.
[5]. پذیرندۀ مصالحه.
خدمات بانکی‏ ← → حکم تسهیلات مساقات
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français