برخی از احکام ارث مربوط به جنینی که هیچ یک از موانع شرعی ارث در آن نباشد،[1] در ادامه ذکر می‌شود.
مسأله 1310. اگر فردی از دنیا برود در حالی که یکی از ورثۀ او جنینی باشد که زنده متولّد گردد، نوزاد مذکور پس از ولادت از متوفّیٰ ارث می­برد، هرچند ناقص الخلقه باشد.
مسأله 1311. اگر در مسألۀ قبل جنین زنده متولّد شود،[2] هرچند مدّت کمی یا حتّی لحظه­ای[3] زنده باشد و بعد بمیرد، از متوفّیٰ ارث می­برد و بعد از فوت وی سهم الارثش به ورثۀ او ارث می­رسد.
بنابراین، اگر جنین مرده متولّد شود، ارث نمی­برد، هرچند قبل از تولّد زنده بوده و روح در آن دمیده شده باشد. همین طور است حکم، اگر بخشی از حَمْل به صورت زنده از بدن مادر خارج شود و قبل از انفصال و جدایی کامل بمیرد.[4]
مسأله 1312. در ارث بردن جنین، شرط است که در هنگام فوت مورِّث، نطفۀ آن منعقد گردیده باشد، هرچند روح در آن دمیده نشده باشد. بنابراین، اگر نطفه بعد از فوت مورِّث منعقد شود - مانند بعضی از موارد تلقیح مصنوعی - از فرد مذکور ارث نمی­برد، هرچند زنده متولّد گردد.
مسأله 1313. جنین تا وقتی متولّد نشده ارث نمی­برد، هرچند معلوم باشد که در شکم مادر زنده است.
بنابراین، اگر فردی از دنیا برود در حالی که یکی از ورثۀ او جنینی باشد که هنوز متولّد نشده، در صورتی که برخی از ورثۀ متوفّیٰ - غیر از جنین مذکور - در طبقه یا مرتبۀ بعد ارث باشد، سهم الارثی به وی داده نمی­شود و منتظر ولادت جنین می‌ماند؛
مثلاً اگر مرد همسری دارد که عقد موقّت وی است، چنانچه همسر مذکور از وی حامله شود و شوهرش در ایّام حاملگی فوت نماید و وارث شوهر در طبقۀ اوّل ارث فقط همان حمل باشد و در طبقۀ دوّم ارث برادرش باشد، ارثی به برادر متوفّیٰ داده نمی­شود، بلکه صبر می­کنند اگر جنین زنده متولّد شد، ارث اختصاص به وی دارد، وگرنه ارث به برادر متوفّیٰ داده می­شود.
امّا اگر ورثۀ متوفّیٰ - غیر از جنین مذکور - هم طبقه و مرتبۀ وی در ارث باشند، جایز است بعد از کنار گذاشتن سهم الارث جنین، ارث بین آنان تقسیم شود.
در این صورت، اگر تعداد و جنسیّت جنین معلوم باشد - هرچند با کمک وسائل علمى و پزشکى - باید هنگام تقسیم ارث بین سایر ورثه، سهم الارثش را نگه دارند، اگر زنده به دنیا آمد، سهم مذکور متعلّق به وی است، وگرنه سهم مذکور حسب سهام ارث بین سایر ورثه تقسیم می­شود.
بنابراین در مثال فوق، اگر ورثۀ شوهر در طبقۀ اوّل ارث، فقط یک پسر و جنین مذکور باشد و جنین نیز معلوم باشد که دختر است، اموال متوفّیٰ سه قسمت شده، دو قسمت آن سهم پسر است که به وی داده می­شود و یک قسمت دیگر برای جنین نگه داشته می­شود، اگر زنده متولّد شد اختصاص به وی دارد، وگرنه به پسر داده می­شود.
حکم صورتی که تعداد و جنسیّت جنین معلوم نیست، در مسألۀ بعد ذکر می‌شود.
مسأله 1314. اگر فردی از دنیا برود در حالی که برخی از ورثۀ او جنینی باشد که هنوز متولّد نشده و تعداد و جنسیّت جنین معلوم نباشد و احتمال قابل توجّه داده شود که بیش از یکی است، بنابر احتیاط واجب به مقدارِ تعدادی که احتمال می‌رود، سهم الارث مذکّر نگه دارند؛
در صورت فوق، چنانچه جنین زنده متولّد گردد و مقدار کنار گذاشته شده بیش از سهم الارث وی باشد، مقدار زیادى بین سایر ورثه تقسیم می­شود و اگر جنین مذکور مرده به دنیا بیاید، ارثى ندارد و تمام مقدار کنار گذاشته شده بین ورثه تقسیم مى­گردد.
مسأله 1315. اگر فردی از دنیا برود در حالی که یکی از ورثۀ او جنین مذکّری باشد که هنوز متولّد نشده و ورثۀ دیگر مثلاً پدر و همسر وی باشند، در این صورت سهم الارث حدّاقلی همسر و پدر متوفّیٰ به آنان داده می­شود و نسبت به باقیماندۀ ارث منتظر ولادت جنین می‌مانند، اگر جنین زنده متولّد شد، باقیماندۀ ارث اختصاص به وی دارد، وگرنه باقیماندۀ مذکور حسب سهام ارث بین همسر و پدر متوفّیٰ قسمت می­شود.
بنابراین، در مثال فوق سه بیست و چهارم [5] اصل اموال متوفّیٰ به همسر وی[6] و چهار بیست و چهارم[7] اصل اموال متوفّیٰ به پدر وی داده می­شود، و باقیماندۀ اموال یعنی
هفده بیست و چهارم نگه داشته می­شود، اگر جنین زنده به دنیا آمد، باقیماندۀ مذکور اختصاص به وی دارد، وگرنه این مقدار نیز حسب سهام ارث سه بیست و چهارم به همسر متوفّیٰ و چهارده بیست و چهارم به پدر وی داده می­شود. بنابراین، در این صورت سهم الارث نهایی همسر متوفّیٰ شش بیست و چهارم و سهم الارث نهایی پدر متوفّیٰ هجده بیست و چهارم خواهد بود.