پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)(چاپ 1403)

2. قتل ← → موانع ارث

1. کفر و ارتداد

مسأله 1295. مسلمان از کافر ارث می­برد، ولی­ کافر از مسلمان ارث نمی­برد، هرچند از خویشاوندان نزدیک مسلمان باشد. بنابراین، اگر مسلمانی فوت نماید و تنها فرزندش پسر کافری باشد که دارای فرزند مسلمان است، پسر کافر از او ارث نمى‌برد و ارث به نوۀ مسلمان او می­رسد.
در این حکم، فرقی بین کافر حربی، ذمّی و مرتد (چه مرتدّ فطری، چه مرتدّ ملّی) نیست.
مسأله 1296. «مرتد» فردی است که از‌ دین اسلام خارج شود و کافر گردد و بر دو قسم است: «مرتدّ فطری»، «مرتدّ ملّی».
«مرتدّ فطری» فردی است که در هنگام ولادت، پدر یا مادرش یا هر دو مسلمان بوده­اند و بعد از رسیدن به سنّ تمییز و رشد عقلی - هرچند قبل از بلوغ - اسلام را به عنوان دین خویش انتخاب نموده باشد و بعد از آن از آیین اسلام خارج شود.
تعریف «مرتدّ ملّی» همانند مرتدّ فطری است با این تفاوت که در هنگام ولادت، پدر و مادرش هر دو کافر بوده­اند و در مسائل بعد، احکام ارث هر یک از دو قسم بیان می­شود.[1]
مسأله 1297. اگر مرتدّ فطری مرد باشد، اموال وی در هنگام ارتداد، بعد از ادای دیون، همانند متوفّیٰ بین ورثه­اش تقسیم می­شود، هرچند هنوز زنده باشد و چنانچه بعداً توبه نماید، مراعات مقتضای احتیاط نسبت به اموال مذکور ترک نشود؛[2]
امّا اموال جدیدی که پس از ارتداد با فعالیّت اقتصادی مطابق با معاملات شرعی یا از طریق ارث یا هدیه و مانند آن به وی می­رسد، مالک آنها محسوب می‌شود، هرچند توبه نکرده باشد.
مسأله 1298. اگر مرتدّ ملّی مرد باشد، تا زمانی که به سبب اجرای حدّ ارتداد یا غیر آن فوت ننموده، اموال وی به سبب ارتداد از ملکیّتش خارج نمی­شود و به ارث نمی­رسد، ولی تا زمانی که توبه نکرده، مانند سایر کفّار از میّت مسلمان ارث نمی‌برد.
مسأله 1299. اگر زن مرتد شود - مرتدّ فطری یا ملّی - در مورد اموال وی و نیز ارث، حکم مرتدّ ملّی مرد جاری می­شود.

[1]. احکام مربوط به ازدواج فرد مرتد، در مسائل «143 و بعد از آن» ذکر شد.
[2]. از آنجایی که ممکن است با توبه نمودن حکم انتقال و تقسیم اموال بین ورثه­اش ساقط و باطل شده و اموال به ملکیّتش برگردد و نیز ممکن است انتقال مذکور صحیح بوده و باطل نشود، بنابراین احتیاط واجب آن است که در این صورت، وی با ورثه­اش نسبت به اموال مذکور مصالحه نمایند.
2. قتل ← → موانع ارث
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français