پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)(چاپ 1403)

جدّ و جدّه و برادر و خواهر به همراه فرزندانِ برادر و خواهر ← → ارث زن یا شوهر همراه با برادر و خواهر

ج. ارث جدّ و جدّه به همراه برادر و خواهر

مسأله 1205. اگر ورثۀ میّت، «جدّ یا جدّۀ مادری یا هردوی آنان و برادر یا خواهر مادری یا هر دوی آنان» باشند، اموال بینشان به‌طور مساوى تقسیم میشود، هرچند بعضى مذکّر و بعضى مؤنّث باشند.
مسأله 1206. اگر ورثۀ میّت، «جدّ یا جدّۀ پدری یا هر دوی آنان و برادر یا خواهر پدر و مادری[1] یا هر دوی آنان» باشند، در فرضى که همۀ آنان مذکّر یا مؤنّث باشند اموال بینشان به‌طور مساوى تقسیم میشود و اگر مختلف باشند، هر مذکّرى دو برابر مؤنّث ارث میبرد.
مسأله 1207. اگر ورثۀ میّت، «اجداد (پدربزرگ‌ها) یا جدّات (مادربزرگ‌ها) یا هر دوی آنان - هم از طرف پدر و هم از طرف مادر - و برادران یا خواهران یا هر دوی آنان - برخى پدر و مادرى[2] و برخى مادرى» باشند، در این صورت سهم الارث «خویشان مادرى» اعم از برادران و خواهران و اجداد و جدّات، یک سوم از اصل اموال متوفّیٰ می­باشد که به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود، هرچند بعضی مذکّر و بعضی مؤنّث باشند. باقیمانده، یعنی دو سوم آن به «خویشان پدرى»[3] ارث می­رسد و به هر مذکّرى دو برابر مؤنّث داده میشود و اگر همه مذکّر یا مؤنّث باشند، به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود.
مسأله 1208. اگر ورثۀ میّت، «جدّ یا جدّۀ پدری یا هر دوی آنان و برادر یا خواهر مادری یا هر دوی‌ آنان» باشند، در صورتی که متوفّیٰ فقط دارای یک برادر یا خواهر مادری باشد، یک ششم از اصل اموال را ارث میبرد و اگر بیــش از یک نفر باشنــد، مجموعاً یک سوم اصل اموال را ارث می­برند که به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود و باقیمانده، سهم الارث جدّ یا جدّۀ پدری است و اگر جدّ و جدّه هر دو باشند، جدّ دو برابر جدّه ارث میبرد.
مسأله 1209. اگر ورثۀ میّت «جدّ یا جدّۀ مادری یا هر دوی آنان و برادر یا برادران پدر و مادری»­ باشند، جدّ یا جدّۀ مادری یک سوم اصل اموال را ارث می­برد و چنانچه هر دو هستند یک سوم به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود و باقیمانده یعنی دو سوم اموال سهم الارث برادر یا برادران پدر و مادری می­باشد.
مسأله 1210. اگر ورثۀ میّت، «جدّ یا جدّۀ مادری یا هر دو و دو یا چند خواهر پدر و مادری» باشند، جدّ یا جدّۀ مادری یا هر دو یک سوم اصل اموال را ارث می­برند و چنانچه هر دو هستند، یک سوم به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود و باقیمانده، یعنی دو سوم آن سهم الارث خواهران پدر و مادری می­باشد.
مسأله 1211. اگر ورثۀ میّت، «جدّ یا جدّۀ مادری یا هر دو و یک خواهر پدر و مادری» باشد، جدّ یا جدّۀ مادری یا هر دو یک سوم اصل اموال را ارث می­برند و چنانچه هر دو هستند یک سوم به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود و خواهر یک دوم اصل اموال را ارث میبرد و باقیمانده، یعنی یک ششم آن ممکن است تمامش سهم خواهر باشد یا میان او و جدّ یا جدّه به نسبت سهام آنان تقسیم ‏شود. بنابراین، مراعات مقتضای احتیاط در این مورد ترک نشود و بنابر احتیاط واجب با هم مصالحه نمایند.[4]
مسأله 1212. اگر ورثۀ میّت، «اجداد یا جدّات یا هر دو - هم از طرف پدر و هم از طرف مادر - و برادر یا خواهر مادرى» باشند، سهم الارث جدّ یا جدّۀ مادرى و برادر یا خواهر مادرى یک سوم اصل اموال می­باشد که به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود، هرچند بعضى مذکّر و بعضى مؤنّث باشند.
باقیمانده، یعنی دو سوم آن سهم الارث جدّ یا جدّۀ پدرى است و چنانچه هر دو باشند از این مقدار، جدّ دو برابر جدّه ارث می­برد.
مسأله 1213. اگر ورثۀ میّت، «جدّ یا جدّۀ پدرى یا هر دو و برادر یا خواهر یا برادر و خواهر بعضى پدر و مادری[5] و بعضى مادرى» باشند، چنانچه متوفّیٰ فقط دارای یک برادر یا خواهر مادری باشد، یک ششم اصل اموال و در صورتی که بیشتر از یک نفر باشند، مجموعاً یک سوم اصل اموال وی را ارث می­برند که به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود و باقیمانده، سهم الارث برادر یا خواهر یا برادر و خواهر پدر و مادری و جدّ یا جدّۀ پدرى یا هر دوی آنان است و سهم الارث هر مذکّر دو برابر مؤنّث می­باشد.
مسأله 1214. اگر ورثۀ میّت، «جدّ یا جدّۀ مادرى یا هر دو و برادر یا خواهر یا برادر و خواهر بعضى پدر و مادری[6] و بعضى مادرى» باشند، سهم الارث جدّ یا جدّۀ مادرى یا هر دو نفر آنان و برادر یا خواهر یا برادر و خواهر مادرى یک سوم اصل اموال است که به‌طور مساوى بینشان تقسیم میشود.
باقیمانده، یعنی دو سوم آن، سهم الارث برادر یا خواهر یا برادر و خواهر پدر و مادری است که سهم پنج سی ام هر مذکّر دو سه سی ام برابر مؤنّث می­باشد.

[1]. شایان ذکر است حکم ارث برادر یا خواهر پدری میّت، در مسألۀ «1193» ذکر شد.
[2]. همان.
[3]. منظور از خویشان پدری، اجداد و جدّات پدری و برادر و خواهران پدر و مادری می­باشد.
[4]. در فرض مسأله، جدّ یا جدّۀ مادری یا هر دوی آنان ده سی ام اموال و خواهر پدر و مادری پانزده سی ام اموال را ارث می‌برند و از پنج سی ام باقیمانده، سه سی ام سهم خواهــر می­باشــد، و از دو سی ام باقیمانده مورد مصالحه بین خواهر و جدّ یا جدّه یا هر دوی آنان می­باشد.
[5]. «برادر یا خواهر پدری میّت»، فقط در صورتی ارث می­برند که میّت دارای برادر یا خواهر پدر و مادرى نباشد و در این صورت، کیفیّت تقسیم ارث در مورد آنان، همانند برادر و خواهر پدر و مادری می ­باشد.
[6]. همان.
جدّ و جدّه و برادر و خواهر به همراه فرزندانِ برادر و خواهر ← → ارث زن یا شوهر همراه با برادر و خواهر
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français