مسأله 1085. اگر فردی به ثلث اموال وصیّت نماید و ارزش و قیمت بازاری ثلث از هنگام وفات تا موقع عمل به وصیّت افزایش یابد، لازم است ارزش هنگام عمل به وصیّت را معیار قرار دهند؛
مثلاً اگر دارایی فرد در هنگام وفات تنها یک منزل مسکونی به قیمت 200 میلیون تومان باشد، ولی تا هنگام عمل به وصیّت قیمت منزل 900 میلیون تومان گردد، لازم است مبلغ 300 میلیون تومان بابت ثلث متوفّیٰ لحاظ شود.
این حکم، در جایی که فرد وصیّت به مال معیّنی مانند مغازۀ خویش نماید و قیمت بازاری مال مذکور از هنگام وفات تا موقع عمل به وصیّت افزایش یابد نیز جاری است.
مسأله 1086. اگر فردی به ثلث اموالش به‌طور مشاع وصیّت نماید و وصیّ بعد از وفات به بخشی از وصیّت عمل کند و ارزش و قیمت بازاری باقیماندۀ ثلث قبل از عمل به سایر وصایا افزایش یابد، لازم است نسبت به باقیماندۀ ثلث، ارزش آن در هنگام عمل به سایر وصایا را معیار قرار دهند؛
مثلاً اگر فرد به ثلث اموالش به این شرح وصیّت کرده که «25 سال نماز قضا برایم اجیر بگیرید و باقیماندۀ ثلث را صرف عزاداری امام حسین(علیه السلام) نمایید» و دارایی وی در هنگام وفات یک مغازه به قیمت 500 میلیون تومان و 100­ میلیون تومان پول نقد باشد، در این صورت ثلث متوفّیٰ 200 میلیون تومان ارزش‌گذاری می­شود؛
اگر وصیّ با توافق ورثه همان وجه نقدی (100 میلیون تومان معادل نصف ثلث) را برای نماز قضا هزینه نماید و نصف دیگر ثلث مرحوم - که معادل یک پنجم قیمت مغازه است - باقی بماند و قیمت مغازه تا زمان عمل به وصیّت عزاداری یک میلیارد تومان شود، لازم است 200­ میلیون تومان از قیمت مغازه صرف در عزاداری امام حسین(علیه السلام) شود.
مسأله 1087. اگر فردی وصیّت کند مغازه­اش را صرف اموری که در وصیّت‌نامه ذکر شده نمایند و وصیّت مذکور بیشتر از ثلث نباشد و وصیّ بعد از وفات تا هنگامی که امکان فروش مغازه فراهم شود برای عمل به بخشی از وصیّت حسب اختیاری که وصیّت کننده برایش قرارداده قرض نماید،[1] چنانچه قبل از عمل به سایر وصایا قیمت و ارزش بازاری مغازه افزایش یاید، پس از فروش مغازه، وصیّ ابتدا قرض مذکور را ادا می­نماید و باقیماندۀ قیمت مغازه باید برای متوفّیٰ حسب وصیّت، هزینه شود.
مسأله 1088. اگر فردی وصیّت کند مغازه­اش را صرف اموری که در وصیّت‌نامه ذکر شده نمایند و وصیّت مذکور بیشتر از ثلث نباشد و وصیّ یا یکی از ورثه بعد از وفات، کسر مشاعی از مغازه - مثلاً نصف آن - را به ثمن نقدی برای عمل به بخشی از وصیّت متوفّیٰ بخرد و تا هنگامی که امکان فروش بقیّۀ مغازه و عمل به سایر وصایا فراهم شود، قیمت و ارزش بازاری مغازه افزایش یاید، پس از فروش بقیّۀ مغازه، وصیّ باید ثمن این بخش از مغازه را نیز صرف عمل به وصایا نماید.