کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)
جستجو در:
شرایط وصیّت کننده ←
→ قبول و ردّ وصیّت
انصراف از وصیّت یا تغییر آن
مسأله 1022. وصیّت کننده در زمان حیات خویش میتواند از وصیّتش صرف نظر کرده و آن را به هم بزند یا آن را تغییر دهد یا تکمیل نماید.
رجوع و انصراف از وصیّت یا تغییر آن، با صدور هر یک از دو صورت ذیل توسط وصیّت کننده، محقّق میشود:
- با گفتار؛ مثل اینکه بگوید: «از وصیت خودم برگشتم».
- با انجام کاری؛ مثلاً منزلی را که وصیّت کرده بعد از وفاتش به شخصی بدهند، بفروشد یا فردی را - با التفات به وصیّت سابقش - براى فروش آن وکیل نماید، که در این صورت وصیّتش باطل میشود.
همین طور، اگر ابتدا فردی را به عنوان قیّم فرزندانش معیّن کند و بعد دیگرى را به جاى او قیّم قرار دهد، که در این صورت وصیّت قبلی بی‌اثر میگردد.
مسأله 1023. اگر وصیّت فردی با یکی از راههای شرعی ثابت شود[1] و بعداً نسبت به رجوع وصیّت کننده یا تغییر آن شک و تردید حاصل شود، باید به آن وصیت عمل شود؛ مگر آنکه با دلیل معتبری رجوع از وصیّت یا تغییر آن ثابت گردد.
مسأله 1024. اگر از فردی دو وصیّت‌نامه به جای مانده و معلوم باشد کدام یک از آن دو، بعد از دیگری نوشته شده، چنانچه وصایای ذکر شده در آن دو، متضادّ و منافی هم باشد، باید طبق وصیّت آخر وی عمل شود و وصیّت سابق، ملغیٰ و از اعتبار ساقط میشود؛
مانند اینکه وصیّت کرده ثلث مالش را به علی بدهند و بعداً وصیّت کرده همان ثلث را به حسین بدهند، یا آنکه وصیّت کرده مغازۀ معیّنی را به علی بدهند و بعداً وصیّت کرده که همان مغازه را به حسین بدهند.
مسأله 1025. اگر از فردی دو وصیّت‌نامه به جا مانده، چنانچه موارد وصیّت در دو وصیّت‌نامه با هم تنافی نداشته باشد، باید مطابق هر دو وصیّت عمل شود؛
مانند اینکه در وصیّت‌نامۀ سابق گفته یک سال نماز قضا برایش اجیر بگیرند و در وصیّت‌نامۀ بعدی بگوید یک ماه روزۀ قضای ماه رمضان برایش انجام دهند یا در وصیّت‌نامۀ قبل وصیّت به پرداخت یک ماه کفّارۀ روزه نموده و در وصیّت‌نامه بعدی وصیّت به انفاق یک میلیون تومان از اموالش به فقرا کرده باشد؛
البتّه، اگر معلوم باشد وصیّت کننده از وصیّت سابق خویش عدول کرده است، وصیّت قبلی از اعتبار ساقط میشود؛
مثل آنکه در وصیّت‌نامۀ سابق، وصیّت به یک سال نماز قضا و در وصیّت‌نامه بعدی به دو سال نماز قضا وصیّت کرده، چنانچه از نشانهها و قرائن معلوم باشد که از وصیّت قبلی خویش به اجیر گرفتن برای یک سال نماز قضا عدول به دو سال نماز قضا نموده،[2] باید دو سال نماز قضا برایش اجیر بگیرند.
مسأله 1026. اگر فرد، وصیّت به ثلث مالش برای شخصی کند و بعد وصیّت به نصف همان ثلث برای شخص دیگری نماید، ثلث مال بین دو شخص مذکور به‌طور مساوی تقسیم میشود.
این حکم در جایی که فرد، وصیّت به مال معیّنی برای شخصی نماید و بعد وصیّت به نصف مال مذکور برای شخص دیگر کند نیز جاری است.[3]
رجوع و انصراف از وصیّت یا تغییر آن، با صدور هر یک از دو صورت ذیل توسط وصیّت کننده، محقّق میشود:
- با گفتار؛ مثل اینکه بگوید: «از وصیت خودم برگشتم».
- با انجام کاری؛ مثلاً منزلی را که وصیّت کرده بعد از وفاتش به شخصی بدهند، بفروشد یا فردی را - با التفات به وصیّت سابقش - براى فروش آن وکیل نماید، که در این صورت وصیّتش باطل میشود.
همین طور، اگر ابتدا فردی را به عنوان قیّم فرزندانش معیّن کند و بعد دیگرى را به جاى او قیّم قرار دهد، که در این صورت وصیّت قبلی بی‌اثر میگردد.
مسأله 1023. اگر وصیّت فردی با یکی از راههای شرعی ثابت شود[1] و بعداً نسبت به رجوع وصیّت کننده یا تغییر آن شک و تردید حاصل شود، باید به آن وصیت عمل شود؛ مگر آنکه با دلیل معتبری رجوع از وصیّت یا تغییر آن ثابت گردد.
مسأله 1024. اگر از فردی دو وصیّت‌نامه به جای مانده و معلوم باشد کدام یک از آن دو، بعد از دیگری نوشته شده، چنانچه وصایای ذکر شده در آن دو، متضادّ و منافی هم باشد، باید طبق وصیّت آخر وی عمل شود و وصیّت سابق، ملغیٰ و از اعتبار ساقط میشود؛
مانند اینکه وصیّت کرده ثلث مالش را به علی بدهند و بعداً وصیّت کرده همان ثلث را به حسین بدهند، یا آنکه وصیّت کرده مغازۀ معیّنی را به علی بدهند و بعداً وصیّت کرده که همان مغازه را به حسین بدهند.
مسأله 1025. اگر از فردی دو وصیّت‌نامه به جا مانده، چنانچه موارد وصیّت در دو وصیّت‌نامه با هم تنافی نداشته باشد، باید مطابق هر دو وصیّت عمل شود؛
مانند اینکه در وصیّت‌نامۀ سابق گفته یک سال نماز قضا برایش اجیر بگیرند و در وصیّت‌نامۀ بعدی بگوید یک ماه روزۀ قضای ماه رمضان برایش انجام دهند یا در وصیّت‌نامۀ قبل وصیّت به پرداخت یک ماه کفّارۀ روزه نموده و در وصیّت‌نامه بعدی وصیّت به انفاق یک میلیون تومان از اموالش به فقرا کرده باشد؛
البتّه، اگر معلوم باشد وصیّت کننده از وصیّت سابق خویش عدول کرده است، وصیّت قبلی از اعتبار ساقط میشود؛
مثل آنکه در وصیّت‌نامۀ سابق، وصیّت به یک سال نماز قضا و در وصیّت‌نامه بعدی به دو سال نماز قضا وصیّت کرده، چنانچه از نشانهها و قرائن معلوم باشد که از وصیّت قبلی خویش به اجیر گرفتن برای یک سال نماز قضا عدول به دو سال نماز قضا نموده،[2] باید دو سال نماز قضا برایش اجیر بگیرند.
مسأله 1026. اگر فرد، وصیّت به ثلث مالش برای شخصی کند و بعد وصیّت به نصف همان ثلث برای شخص دیگری نماید، ثلث مال بین دو شخص مذکور به‌طور مساوی تقسیم میشود.
این حکم در جایی که فرد، وصیّت به مال معیّنی برای شخصی نماید و بعد وصیّت به نصف مال مذکور برای شخص دیگر کند نیز جاری است.[3]
[1]. راههای شرعی ثابت شدن وصیّت، در مسائل «1148 و 1149» ذکر میشود.
[2]. همچنان که غالباً این چنین است؛ ولی اگر از قرائن و شواهد استفاده شود که منظور وی انجام دو سال نماز قضای دیگر، علاوه بر یک سال نماز قضایی که قبلاً وصیّت کرده بوده، باید سه سال نماز قضا برایش اجیربگیرند.
[3]. بنابراین، وصیت دوم موجب باطل شدن نیمی از وصیت اول میگردد.