مسأله 999. اگر انسان نشانه‏های مرگ را در خود ببیند، در صورت امکان بنابر احتیاط واجب باید اموالی را که از مردم به صورت ودیعه و امانت، عاریه، سرمایۀ مضاربه یا مشارکت و مانند آن در اختیار اوست فوراً به صاحبانش برگرداند، یا آنکه به آنان اطلاع دهد؛ امّا اگر این امر ممکن نباشد، باید - هرچند با وصیّت کردن و شاهد گرفتن بر وصیّت و آگاه کردن وصیّ و شاهد از نام و خصوصیّات و نشانی صاحب مال یا امور دیگر - کاری کند که مطمئن شود مال بعد از فوت او به صاحبش می‌رسد.[863]

مسأله 1000. اگر انسان درحالی نشانه‌های مرگ را ببیند که به مردم بدهکار باشد و هنگام ادای آن بدهی نرسیده یا رسیده، ولی طلبکار مطالبه نمی‏کند یا مطالبه می‏کند، ولی او نمی‏تواند بپردازد، در این موارد چنانچه از خودش مالی داشته باشد یا هرچند مال ندارد ولی احتمال معقول دهد کسی آنها را مجّانی ادا نماید، باید کاری کند که اطمینان نماید بدهی او پس از وفاتش به طلبکار داده می‏شود؛ مثلاً اگر بدهکار بودن او برای دیگران معلوم نیست وصیّت کند و بر وصیّت شاهد بگیرد؛ امّا اگر فرد می‏تواند بدهی خویش را بپردازد و وقت آن رسیده و طلبکار مطالبه نماید، باید فوراً بپردازد، هرچند نشانه‏های مرگ را در خویش نبیند.

مسأله 1001. کسی که نشانه‏های مرگ را در خود می‏بیند، اگر حقوق شرعی مانند خمس، زکات و مظالم بر عهدۀ وی است و فعلاً نمی‏تواند آن را بپردازد، چنانچه از خودش مالی داشته باشد یا هرچند مال ندارد، ولی احتمال معقول دهد کسی آنها را مجّانی ادا نماید، باید کاری کند که اطمینان نماید پس از مرگش پرداخت می‏شود، مثلاً اگر بدهکار بودن او به حقوق شرعی برای دیگران معلوم نیست به فرد مورد اعتمادی وصیّت کند؛ امّا اگر فرد مذکور بتواند حقوق شرعی مذکور را فعلاً بپردازد، باید فوراً اقدام به پرداخت آن کند، هرچند نشانه‏های مرگ را در خود نبیند.

مسأله 1002. کسی که نشانه‏های مرگ را در خود می‏بیند، اگر حج بر وی واجب و مستقرّ شده باشد و نتواند خودش آن را به‌جا آورد و نایب گرفتن نیز برایش مقدور نباشد، چنانچه از خودش مالی داشته باشد یا هرچند مال ندارد، ولی احتمال معقول دهد کسی حج را به‌طور مجّانی به نیابت از وی به‌جا آورد، باید کاری کند که اطمینان نماید در صورت فوت حج به نیابت از وی انجام می­شود؛ مانند آنچه در مسائل قبل ذکر شد.[864]

مسأله 1003. کسی که نشانه‏های مرگ را در خود می‏بیند، اگر نماز و روزۀ قضا داشته یا کفّاره­ای بر عهدۀ او باشد، باید کاری کند که اطمینان نماید آنها را پس از وفاتش از طرف او انجام می‏دهند، مثلاً وصیّت کند از مال خودش برای آنها اجیر بگیرند؛
بلکه اگر مال نداشته باشد، ولی احتمال معقول دهد کسی مجّانی آنها را انجام ‏دهد، باز هم واجب است وصیّت نماید؛ البتّه، اگر فردی باشد - مانند پسر بزرگ‌‌تر - که بداند با اطلاع دادن به او، امور مذکور توسط وی انجام می‏شود، اطلاع دادن به وی کافی است و لازم نیست وصیّت نماید.

مسأله 1004. پدری که نشانه ‏های مرگ را در خود می‏بیند و دارای اولاد صغیر است، در صورتی که با نداشتن قیّم مالشان از بین می‏رود، یا حقّ آنان تضییع می‏شود، باید با وصیّت کردن برای آنان قیّم امینی معیّن نماید.
البتّه اگر اولادِ وی، ولیّ شرعی دیگری مانند پدربزرگ پدری داشته باشند یا معیّن نکردن قیّم برای آنان موجب مفسده­ای که اجتناب از‌ آن لازم است نشود، تعیین قیّم برای ‌آنان واجب نیست.

مسأله 1005. کسی که نشانه‏های مرگ را در خود می‏بیند، اگر از کسی طلبی داشته یا موجودی حساب بانکی داشته باشد یا مالی به صورت ودیعه، عاریه، سرمایۀ مضاربه یا مشارکت و مانند آن نزد دیگری داشته باشد، یا بعضی از اموالش در مکانی مخفی باشد که ورثه از آن خبر ندارند، احتیاط واجب آن است که به ورثه اطلاع دهد؛ بلکه اگر اطلاع ندادن به آنان، عرفاً تضییع حقّ ورثه محسوب شود یا اسراف و تبذیر مال به حساب آید، واجب است به آنان خبر دهد.