پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)(چاپ 1403)

انتقال یا تصرّف در اموال مربوط به موقوفه ← → فروش و تبدیل موقوفه

واگذاری حقّ تقدیمی یا حقّ پذیرۀ موقوفه

مسأله 927. متولّی موقوفه لازم است غبطه و صلاح وقف را لحاظ نموده و نباید در واگذاری حقوق موقوفه - مانند حقّ تقدیمی یا حقّ پذیرۀ زمین وقفی[1] - به دیگران، به گونه­ای عمل نماید که مالیّت موقوفه یا منافع آن برای همیشه کاهش یافته یا اصل عین موقوفه به خطر افتد؛[2]
البتّه، ممکن است گاه مثلاً به دلیل اینکه مستأجری برای زمین پیدا نمی‌شود، مصلحت موقوفه اقتضا کند حقّ تقدیمی یا حقّ پذیره واگذار شود، که در این مورد[3] می­توان حقّ تقدیمی یا پذیرۀ موقوفه را به مقداری که خلاف مصلحت وقف نباشد واگذار نمود.[4]‌
بنابراین، تا حدّ امکان نباید حقّ تقدیمی یا پذیره به‌طور دائم واگذار شود،[5] ولی چنانچه واگذاری آن به‌طور موقّت - هرچند نسبتاً طولانی - ممکن نباشد، مثل اینکه کسی حاضر نباشد اقدام به پرداخت وجه مناسبی در قبال در اختیار گرفتن موقّت آن نماید، با رعایت توضیحاتی که در مسألۀ «913» ذکر شد، حقّ تقدیمی یا پذیره به‌طور دائم واگذار می‌گردد و با پول آن،[6] محلّ دیگری خریداری شده[7] و در جهت وقف بکار گرفته می‌شود.

[1]. توضیح «حقّ تقدیمی» یا «حقّ پذیره» زمین­های وقفی در صفحۀ «347»، پاورقی «1» ذکر شد.
[2]. واگذاری دائمی حقّ تقدیمی یا حقّ پذیرۀ زمین موقوفه موجب می­گردد ارزش دارایی موقوفه و منافع آیندۀ آن بابت اجاره و سایر عواید، به‌طور قابل توجّهی کاهش یابد. بنابراین، هرچند از جهت شکلی، عین ملک حفظ شده و زمین موقوفه فروخته نشده، ولی از جهت محتوایی، بخش زیادی از مالیّت ملک و منافع آن برای همیشه عرفاً از دست رفته تلقّی می­گردد و استمرار عوائد متعارف موقوفه - نسبت به قرون و اعصار آینده - با خطر مواجه می­شود، طوری که در برخی از موارد، عوائد مذکور کافی برای اجرای نیّت واقف و عمل به وقف نخواهد بود.
[3]. حقّ تقدیمی در برخی موارد دیگر نیز قابل واگذاری است که توضیح آن، در مسائل «912 و 913» ذکر گردید.
[4]. در واگذاری حقّ تقدیمی یا پذیره، به حدّاقل زمان در صورت امکان اکتفا شود.
[5]. بنابراین، اگر مثلاً موقوفه خراب شده باشد، حسب مورد از راه کارهایی که در مسأله «912» ذکر شد، استفاده می­گردد.
[6]. با توجّه به آنچه در پاورقی قبل بیان شد، هزینه کردن پول مذکور به عنوان عایدی موقوفه، خلاف مصلحت وقف و موقوف علیه محسوب می­شود و رعایت مصلحت اقتضا می­کند مبالغ مذکور - که بنابر نظر عرف جبران کنندۀ کاستی حاصل در ارزش عین موقوفه پس از واگذاری حقّ تقدیمی یا پذیره بوده - صرف خرید محلّ دیگری شود تا عوائد متعارف موقوفه و اجرای نیّات واقف، برای سالیان و قرون آینده استمرار یابد.
[7]. محلّ جدید از اموال موقوفه می‌باشد و به اصطلاح «ملک موقوفه» است و خودش وقف نمی‌باشد و عایدات آن، در حکم عایدات موقوفه محسوب می­شود.
انتقال یا تصرّف در اموال مربوط به موقوفه ← → فروش و تبدیل موقوفه
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français