کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)
جستجو در:
2. موجود باشد (در وقف خاص) ←
→ 1. معیّن باشد
وقف بر عنوان جامع و عناوین متعدّد
مسأله 851. انسان می‌تواند موقوف علیه را عنوان کلّی و جامعی قرار دهد که شامل عناوین یا موارد متعدّدی باشد؛ مثلاً مال خود را وقف کند تا درآمدش صرف «امور خیر» شود یا مال خود را برای «احیاء و ترویج دین» وقف کند که شامل تعلیم و تدریس رشته‌های دینی، چاپ کتب دینی، برپایی مجالس دینی و... میشود؛
متولّی در چنین وقفی، با رعایت شرایط وقف می‌تواند درآمد مال موقوفه را در هر موردی که صلاح بداند و منطبق بر آن عنوان کلّی گردد، صرف نماید.
مسأله 852. اگر واقف مال خود را مثلاً بر دو عنوان وقف کند، دو صورت دارد:
الف. مقصودش توزیع مال در هر دو مورد باشد؛ مثلاً زمینی را وقف کند تا بخشی از درآمدش در «روضه‌خوانی» و بخشی در «تعلیم قرآن» صرف شود.
در این صورت چنانچه هنگام وقف، مقدار هر یک تعیین شده یا از قرائن و شواهد معلوم باشد، به همان عمل میشود؛ در غیر این صورت، درآمد وقف بر تعداد عناوین (در مثال بالا، دو مورد) به‌طور مساوی تقسیم میشود.
ب. مقصود واقف توزیع نبوده، بلکه هر یک را مصرف وقف دانسته است؛ طوری که اختیار مصرف درآمد مال در هر یک از آن دو یا هر دو با متولّی باشد؛ مثل اینکه ساختمانی را به صورت مذکور، وقفِ «برپایی مجالس اهل بیت(علیهم السلام) یا تعلیم قرآن در آن محلّ» بنماید؛[1]
در این صورت، متولّی در انتخاب مورد مناسب‌تر یا هر دو، اختیار دارد.
مسأله 853. اگر ملکی وقف شده باشد که عوائد و منافع آن صرف در «تعمیر مسجد و امام جماعت و مؤذّن مسجد» شود، چنانچه واقف مقدار معیّنی را برای هر یک تعیین نموده، همان طور که در مسألۀ قبل ذکر شد بر طبق آن عمل می‌گردد، وگرنه متولّى وقف آن عوائد و منافع را در همه یا برخى از مصارف تعیین شده با توجّه به نظر واقف در اولویّت موارد فوق[2] به کار می‌گیرد و تشخیص موضوع با متولّی است؛
مثلاً اگر تعمیر مسجد در نظر واقف اولویّت بر سایر هزینهها داشته، ابتدا با درآمد موقوفۀ مذکور، مسجد تعمیر میشود و اگر چیزی زیاد آمد، متولّی آن را بین امام جماعت و مؤذّن به‌گونه‌ای که مناسب باشد تقسیم می‌کند، هرچند بهتر است متولّی با مصالحه آن را بین دو نفر تقسیم نماید.
متولّی در چنین وقفی، با رعایت شرایط وقف می‌تواند درآمد مال موقوفه را در هر موردی که صلاح بداند و منطبق بر آن عنوان کلّی گردد، صرف نماید.
مسأله 852. اگر واقف مال خود را مثلاً بر دو عنوان وقف کند، دو صورت دارد:
الف. مقصودش توزیع مال در هر دو مورد باشد؛ مثلاً زمینی را وقف کند تا بخشی از درآمدش در «روضه‌خوانی» و بخشی در «تعلیم قرآن» صرف شود.
در این صورت چنانچه هنگام وقف، مقدار هر یک تعیین شده یا از قرائن و شواهد معلوم باشد، به همان عمل میشود؛ در غیر این صورت، درآمد وقف بر تعداد عناوین (در مثال بالا، دو مورد) به‌طور مساوی تقسیم میشود.
ب. مقصود واقف توزیع نبوده، بلکه هر یک را مصرف وقف دانسته است؛ طوری که اختیار مصرف درآمد مال در هر یک از آن دو یا هر دو با متولّی باشد؛ مثل اینکه ساختمانی را به صورت مذکور، وقفِ «برپایی مجالس اهل بیت(علیهم السلام) یا تعلیم قرآن در آن محلّ» بنماید؛[1]
در این صورت، متولّی در انتخاب مورد مناسب‌تر یا هر دو، اختیار دارد.
مسأله 853. اگر ملکی وقف شده باشد که عوائد و منافع آن صرف در «تعمیر مسجد و امام جماعت و مؤذّن مسجد» شود، چنانچه واقف مقدار معیّنی را برای هر یک تعیین نموده، همان طور که در مسألۀ قبل ذکر شد بر طبق آن عمل می‌گردد، وگرنه متولّى وقف آن عوائد و منافع را در همه یا برخى از مصارف تعیین شده با توجّه به نظر واقف در اولویّت موارد فوق[2] به کار می‌گیرد و تشخیص موضوع با متولّی است؛
مثلاً اگر تعمیر مسجد در نظر واقف اولویّت بر سایر هزینهها داشته، ابتدا با درآمد موقوفۀ مذکور، مسجد تعمیر میشود و اگر چیزی زیاد آمد، متولّی آن را بین امام جماعت و مؤذّن به‌گونه‌ای که مناسب باشد تقسیم می‌کند، هرچند بهتر است متولّی با مصالحه آن را بین دو نفر تقسیم نماید.
[1]. در حقیقت در چنین مواردی، موقوف علیهم عنوان جامعی است که شامل هر دو مورد می‌گردد؛ نظیر آنچه در مسألۀ قبل ذکر شد.
[2]. این حکم، در صورتی است که از ظهور وقف یا قرائن و شواهد فهمیده شود که مصرف درآمد موقوفه باید با رعایت ترتیب و اولویّت موارد مصرف باشد، وگرنه حکم مذکور در مسألۀ قبل جاری میشود.