کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)
جستجو در:
2. وقف، موقّت و برای مدّت خاصّی نباشد ←
→ شرایط تحقّق وقف
1. انشاء وقف صورت بگیرد
مسأله 778. برای محقّق شدن وقف، تنها نیّت کافی نیست؛ بلکه علاوه بر آن، باید «انشاء لفظی یا عملی» نیز صورت بگیرد؛
«انشاء لفظی» مثل اینکه فرد بگوید: «وقف کردم» یا «حَبْس کردم»[1] یا عبارت‌های دیگری را که دلالت بر وقف کند به کار گیرد، هرچند دلالت آن عبارت بر وقف، به کمک شواهد و قرائن باشد.
«انشاء عملی» مثل اینکه فرش یا چراغ یا اشیای دیگری راکه می‌خواهد وقف مسجد یا حرم کند، به قصد وقف به متولّی یا وکیل متولّی مسجد یا حرم بدهد یا کسی که می‌خواهد مسجدی وقف کند، ساختمانی را به قصد آنکه مسجد باشد بسازد یا حتّی چهار دیواری را اطراف زمین به قصد آنکه مکان مذکور مسجد باشد احداث نماید،[2] که در این موارد بدون اینکه عبارت و صیغۀ خاصّی گفته شود، وقف انجام شده است.
مسأله 779. با توجّه به توضیحات مسألۀ قبل، اگر انسان ملکی را برای وقف کردن معیّن کرده و در نظر بگیرد و قبل از وقف کردن آن، پشیمان شده یا بمیرد، وقف محقّق نشده است.
مسأله 780. انسان می‌تواند برای انجام وقف، دیگری را وکیل کند تا از طرف وی مال را وقف نماید (وکیل در انشای وقف).
مسأله 781. اگر فرد مال دیگری را بدون اجازۀ وی وقف کند (وقف فضولی)، چنانچه بعداً صاحب مال آن را اجازه دهد، وقف صحیح است.
مسأله 782. برای تحقّق وقف در هیچ یک از انواع آن، «قبول» لازم نیست، هرچند احتیاط مستحب آن است که در تمام اقسام - مخصوصاً وقف خاص مانند وقف بر اولاد - افراد موجود از موقوف علیهم، وقف را بپذیرند.
شایان ذکر است، اگر موقوف علیه نابالغ باشد، برای عمل به این احتیاط مستحب، از طرف وی، ولیّش قبول می‌کند.
مسأله 783. برای تحقّق وقف در هیچ یک از انواع آن - مخصوصاً در وقف خاص مانند وقف بر اولاد - قصد قربت شرط نیست، هرچند دست‌یابی به ثواب الهی، منوط به قصد تقرّب به خداوند متعال می باشد.
«انشاء لفظی» مثل اینکه فرد بگوید: «وقف کردم» یا «حَبْس کردم»[1] یا عبارت‌های دیگری را که دلالت بر وقف کند به کار گیرد، هرچند دلالت آن عبارت بر وقف، به کمک شواهد و قرائن باشد.
«انشاء عملی» مثل اینکه فرش یا چراغ یا اشیای دیگری راکه می‌خواهد وقف مسجد یا حرم کند، به قصد وقف به متولّی یا وکیل متولّی مسجد یا حرم بدهد یا کسی که می‌خواهد مسجدی وقف کند، ساختمانی را به قصد آنکه مسجد باشد بسازد یا حتّی چهار دیواری را اطراف زمین به قصد آنکه مکان مذکور مسجد باشد احداث نماید،[2] که در این موارد بدون اینکه عبارت و صیغۀ خاصّی گفته شود، وقف انجام شده است.
مسأله 779. با توجّه به توضیحات مسألۀ قبل، اگر انسان ملکی را برای وقف کردن معیّن کرده و در نظر بگیرد و قبل از وقف کردن آن، پشیمان شده یا بمیرد، وقف محقّق نشده است.
مسأله 780. انسان می‌تواند برای انجام وقف، دیگری را وکیل کند تا از طرف وی مال را وقف نماید (وکیل در انشای وقف).
مسأله 781. اگر فرد مال دیگری را بدون اجازۀ وی وقف کند (وقف فضولی)، چنانچه بعداً صاحب مال آن را اجازه دهد، وقف صحیح است.
مسأله 782. برای تحقّق وقف در هیچ یک از انواع آن، «قبول» لازم نیست، هرچند احتیاط مستحب آن است که در تمام اقسام - مخصوصاً وقف خاص مانند وقف بر اولاد - افراد موجود از موقوف علیهم، وقف را بپذیرند.
شایان ذکر است، اگر موقوف علیه نابالغ باشد، برای عمل به این احتیاط مستحب، از طرف وی، ولیّش قبول می‌کند.
مسأله 783. برای تحقّق وقف در هیچ یک از انواع آن - مخصوصاً در وقف خاص مانند وقف بر اولاد - قصد قربت شرط نیست، هرچند دست‌یابی به ثواب الهی، منوط به قصد تقرّب به خداوند متعال می باشد.
[1]. البتّه «حَبْس» در معنای دیگری که در فصل «حبس و ملحقات آن» ذکر می‌شود نیز به کار می‌رود. بنابراین، در مواردی که فرد کلمۀ «حبس» را به کار برده، از قرائن و شواهد فهمیده می‌شود که مقصود وی وقف بوده یا حبس اصطلاحی.
[2]. البتّه، در مواردی که معلوم نباشد مکانی به عنوان مسجد وقف شده یا نه و این امر مشکوک باشد، مثل اینکه فردی که بناء را احداث نموده فوت شده و معلوم نیست آن را به عنوان مسجد ساخته یا نه، همین که ساختمان به سبک معماری مساجد بناء شده باشد، کافی است در اینکه حکم به مسجد بودن آن شود.