پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)(چاپ 1403)

توصیه‌هایی جهت رفع گرفتاری‌ها و ابتلائات عمومی ← → یادگیری مسائل محلّ ابتلا برای پزشکان و پرستاران

برخی از احکام مربوط به بیماری‌های مسری و واگیردار

مسأله 755. اگر انسان احتمال ­دهد در اثر حضور در تجمّعات مردم یا مکان خاص یا ارتباط با اشخاصی که مبتلا به بیماری واگیردار یا مشکوک به آن هستند، مبتلا به آن شده و آسیب شدیدی ببیند یا منجر به مرگش شود، چنانچه احتمال مذکور قابل توجّه و عقلایی باشد، طوری که موجب ترس و نگرانی گردد، باید از این امر اجتناب کند؛ مگر آنکه به سبب رعایت کردن اصول بهداشتی و تدابیر احتیاطی لازم، مطمئن شود که بیماری به او سرایت نمی­کند.
مسأله 756. فردی که مبتلا به بیماری مُسری و واگیردار - مانند آنچه در مسألۀ قبل ذکر شد - است یا به جهت وجود بعضی از علائم و نشانه­ها، مشکوک به آن است، چنانچه در اثر معاشرت و تماس با دیگران - که از وضعیّت او اطلّاع ندارند[1]- احتمال عقلایی دهد که بیماری به آنان منتقل شود، لازم است این کار را ترک نماید؛ مگر آنکه به سبب رعایت کردن اصول بهداشتی و تدابیر احتیاطی لازم مطمئن شود که بیماری به آنان سرایت نمی‌کند.[2]
مسأله 757. فردی که مبتلا به بیماری مُسری و واگیر‌دار - مانند آنچه در مسأله«755» ذکر شد - است یا به جهت دارا بودن بعضی از علائم و نشانه­ها مشکوک به آن باشد، چنانچه در معاشرت و تماس با شخص دیگر اصول بهداشتی را رعایت نکند و شخص مذکور از این امر بی­اطلاع باشد[3] و موجب ابتلای وی به آن بیماری و آسیب بدنی شود،[4] ضامن دیه یا ارش مربوط به آسیب­ مذکور می­ باشد[5] و اگر منجر به مرگش شود دیۀ قتل ثابت خواهد بود و چنانچه کارگری باشد که از راه کار ارتزاق می­کند، در دوران معالجه و ناتوانی از کار کردن، اجرت المثل عمل او را ضامن باشد.[6]
مسأله 758. اگر فرد احتمال دهد عدم تزریق واکسن موجب ابتلای وی به بیماری شده و آسیب شدیدی ببیند یا منجر به مرگش شود، چنانچه احتمال مذکور قابل توجّه و عقلایی باشد طوری که موجب ترس و نگرانی گردد و راه دیگری نیز برای ایمنی از بیماری نباشد،[7] لازم است واکسن بزند.[8]
مسأله 759. اگر فرد احتمال دهد تزریق واکسن برای وی عوارض شدید جانبی و ضرر فوق‌العاده مهمّ داشته باشد، چنانچه احتمال مذکور قابل توجّه و عقلایی باشد، طوری که موجب ترس و نگرانی وی شود، تزریق واکسن جایز نیست.
مسأله 760. اگر فردی هم نسبت به واکسن زدن و هم نسبت به ترک آن احتمال ضرر - با شرایطی که در دو مسأله قبل ذکر شد – بدهد، باید موردی را انتخاب کند که نسبت به دیگری به اندازۀ قابل توجّهی مهم‌تر باشد.
شایان ذکر است، مهم‌تر بودن یک طرف، گاه به جهت «احتمال» بیشتری است که در یک طرف وجود دارد مثل آنکه فرد هم نسبت به واکسن زدن و هم ترک آن خوف مرگ داشته باشد، در حالی که احتمال فوت بر اثر واکسن زدن 20% و احتمال فوت بر اثر واکسن نزدن 40% باشد، که در این صورت باید اقدام به و اکسن زدن نماید.
امّا در بعضی موارد، اهمیّت بیشتر یک طرف به جهت خطرناک­تر بودن ضرر یک طرف نسبت به دیگری می­باشد، مثل اینکه انسان 20% احتمال دهد اگر واکسن بزند می­میرد و 20% احتمال دهد اگر واکسن نزند به بیماری شدیدی مبتلا می­شود، که در این صورت چون اهمیّت فوت بیشتر است باید واکسن زدن را ترک نماید.
مسأله 761. تزریق واکسن­هایی که در تولید آن از اشیای حرام مانند ژلاتین خوک یا مردار استفاده شده، به خودی خود اشکال ندارد.
مسأله 762. معالجه و درمان بیماران و مراقبت از آنان و انجام دادن امور و شؤون ضروری مربوط به ایشان بر پزشکان و کادر پرستاران و تمام کسانی که اهلیّت انجام این کار را دارند، در صورت نیاز و احتیاج، واجب کفایی است.

[1]. مانند حضور وی در اجتماعات عمومی.
[2]. اگر حضور فرد مذکور در اجتماعات عمومی - مانند فرودگاه، راه آهن، مترو و نهادها و اداره­های دولتی - موجب ابتلای دیگران به بیماری واگیردار مذکور می­شود یا احتمال عقلایی ابتلای آنان به آن بیماری باشد، حاکم شرع یا شخص مأذون از طرف وی می­تواند شخص مذکور را از حضور در این مجامع منع نماید.
[3]. امّا اگر اطلاع از ابتلای وی به بیماری داشته و خود سهل‌انگاری نموده و مراقبت نکرده و بیمار شده، طوری که ابتلای او به ضرر عرفاً مستند به خودش بوده، فرد مذکور ضامن نیست.
[4]. البتّه، ثبوت ضمان در صورتی است که محرز باشد ابتلای وی به بیماری از طریق فرد مذکوربوده است و در صورت شک و معلوم نبودن سبب انتقال بیماری، فرد مذکور ضامن نیست. همچنین، اگر برای شخص مبتلا مقدور بوده که اقدام به درمان خود نماید، ولی در این امر تقصیر و سهل‌انگاری نموده، طوری که وقوع ضرر عرفاً به خودش مستند گردد، فرد ناقل نسبت به آن ضرر ضامن نمی­باشد.
[5]. چنانچه هزینۀ درمان بیشتر از مقدار دیه باشد، بنابر احتیاط واجب مقدار اضافه را نیز بپردازد.
[6]. مشابه آنچه در جلد سوّم، فصل «غصب»، مسألۀ «1492» ذکر شد.
[7]. مانند عدم حضور در اجتماع و رعایت اصول بهداشتی.
[8]. چنانچه رعایت نکند و آنچه را احتمال عقلایی می­داده و از آن خوف داشته محقّق شود، شرعاً معذور نخواهد بود.
توصیه‌هایی جهت رفع گرفتاری‌ها و ابتلائات عمومی ← → یادگیری مسائل محلّ ابتلا برای پزشکان و پرستاران
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français