کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)(چاپ 1403)
جستجو در:
قطع بعضی از اعضای بدن فرد زنده جهت پیوند به دیگران ←
→ وصیّت به قطع اعضای بدن بعد از وفات جهت پیوند به مسلمان زنده
مرگ مغزی و احکام مربوط به آن
مسأله 692. مراد از «میّت» در مسائل یاد شده کسی است که ریهها و قلب او کاملاً از ادامۀ حیات متوقّف شده و بازگشتی نداشته باشد؛ امّا فردی که از نظر مغزی مرده (مرگ مغزی)،[1] در حالی که قلب و ریۀ او - هرچند به کمک دستگاه - فعالیّت خود را انجام میدهند، میّت محسوب نمیشود و قطع اعضای بدن وی برای پیوند به فرد زنده شرعاً حرام است و در صورتی که قطع اعضا موجب تسریع در مرگ او شود، حکم «قتل نفس» را دارد و بر مرتکب چنین عملی قصاص یا دیۀ قتل - حسب مورد - ثابت میشود.
مسأله 693. اگر فردی وصیّت نماید که اعضای بدنش در هنگام «مرگ مغزی» به دیگران اهدا شود، چنین وصیّتی باطل است.[2] همچنین، اجازه یا وکالت دادن برای این امر اثری ندارد.
مسأله 694. وصل دستگاههای پزشکی برای حفظ جان فرد مسلمان مرگ مغزی شده واجب است و پزشک یا پرستار یا فرد دیگر حقّ قطع دستگاه را ندارند و چنانچه دستگاه را قطع نمایند و فرد بمیرد، احکام قتل مسلمان در مورد آن جاری میشود و این حکم، در مورد سایر بیماران مسلمان نیز جاری است.
مسأله 693. اگر فردی وصیّت نماید که اعضای بدنش در هنگام «مرگ مغزی» به دیگران اهدا شود، چنین وصیّتی باطل است.[2] همچنین، اجازه یا وکالت دادن برای این امر اثری ندارد.
مسأله 694. وصل دستگاههای پزشکی برای حفظ جان فرد مسلمان مرگ مغزی شده واجب است و پزشک یا پرستار یا فرد دیگر حقّ قطع دستگاه را ندارند و چنانچه دستگاه را قطع نمایند و فرد بمیرد، احکام قتل مسلمان در مورد آن جاری میشود و این حکم، در مورد سایر بیماران مسلمان نیز جاری است.
[1]. توقّف غیر قابل برگشت کلیّه فعالیّتهای مغزی، اعم از ایجاد وقفه در عملکرد مخ و نیم کرههای مغزی و مختل شدن واکنشهای ساقۀ مغز را در علم پزشکی «مرگ مغزی» مینامند؛ اگر مغز بین حدود 5 تا 10 دقیقه بهطور کامل از اکسیژن و خونرسانی محروم بماند، دچار آسیب دیدگی دائمی شده، اعمال فیزیولوژیک خود را از دست میدهد. در چنین شرایطی، امکان تداوم ضربان قلب و جریان خون در عروق و رگها به علّت خاصیّت خودکار بودن حرکات عضلات آن برای مدّتی بهطور موقّت وجود دارد، حصول چنین شرایطی منوط به داشتن امکانات کافی برای تنفّس مصنوعی و ICU مجهّز میباشد و با قطع امکانات نگهدارنده در مدّت مذکور، بعد از سپری شدن زمان اندکی، مرگ واقعی شخص فرا میرسد.
[2]. عضویّت در گروههای اهدای عضو بیماران مرگ مغزی و اعلام آمادگی برای اهدای اعضا در صورت مرگ مغزی، صورت شرعی ندارد.