کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)(چاپ 1403)
جستجو در:
قطع بعضی از اعضای بدن فرد زنده جهت پیوند به دیگران ←
→ وصیّت به قطع اعضای بدن بعد از وفات جهت پیوند به مسلمان زنده
مرگ مغزی و احکام مربوط به آن
مسأله 692. مراد از «میّت» در مسائل یاد شده کسى است که ریهها و قلب او کاملاً از ادامۀ حیات متوقّف شده و بازگشتى نداشته باشد؛
امّا فردی که از نظر مغزى مرده (مرگ مغزی)،[1] در حالى که قلب و ریۀ او - هرچند به کمک دستگاه - فعالیّت خود را انجام میدهند، میّت محسوب نمیشود و قطع اعضاى بدن وی براى پیوند به فرد زنده شرعاً حرام است و در صورتى که قطع اعضا موجب تسریع در مرگ او شود، حکم «قتل نفس» را دارد و بر مرتکب چنین عملی قصاص یا دیۀ قتل - حسب مورد - ثابت میشود.
مسأله 693. اگر فردی وصیّت نماید که اعضای بدنش در هنگام «مرگ مغزی» به دیگران اهدا شود، چنین وصیّتی باطل است.[2] همچنین، اجازه یا وکالت دادن برای این امر اثری ندارد.
مسأله 694. وصل دستگاههای پزشکی برای حفظ جان فرد مسلمان مرگ مغزی شده واجب است و پزشک یا پرستار یا فرد دیگر حقّ قطع دستگاه را ندارند و چنانچه دستگاه را قطع نمایند و فرد بمیرد، احکام قتل مسلمان در مورد آن جاری میشود و این حکم، در مورد سایر بیماران مسلمان نیز جاری است.
امّا فردی که از نظر مغزى مرده (مرگ مغزی)،[1] در حالى که قلب و ریۀ او - هرچند به کمک دستگاه - فعالیّت خود را انجام میدهند، میّت محسوب نمیشود و قطع اعضاى بدن وی براى پیوند به فرد زنده شرعاً حرام است و در صورتى که قطع اعضا موجب تسریع در مرگ او شود، حکم «قتل نفس» را دارد و بر مرتکب چنین عملی قصاص یا دیۀ قتل - حسب مورد - ثابت میشود.
مسأله 693. اگر فردی وصیّت نماید که اعضای بدنش در هنگام «مرگ مغزی» به دیگران اهدا شود، چنین وصیّتی باطل است.[2] همچنین، اجازه یا وکالت دادن برای این امر اثری ندارد.
مسأله 694. وصل دستگاههای پزشکی برای حفظ جان فرد مسلمان مرگ مغزی شده واجب است و پزشک یا پرستار یا فرد دیگر حقّ قطع دستگاه را ندارند و چنانچه دستگاه را قطع نمایند و فرد بمیرد، احکام قتل مسلمان در مورد آن جاری میشود و این حکم، در مورد سایر بیماران مسلمان نیز جاری است.
[1]. توقّف غیر قابل برگشت کلیّه فعالیّتهای مغزی، اعم از ایجاد وقفه در عملکرد مخ و نیم کرههای مغزی و مختل شدن واکنشهای ساقۀ مغز را در علم پزشکی «مرگ مغزی» مینامند؛ اگر مغز بین حدود 5 تا 10 دقیقه بهطور کامل از اکسیژن و خونرسانی محروم بماند، دچار آسیب دیدگی دائمی شده، اعمال فیزیولوژیک خود را از دست میدهد. در چنین شرایطی، امکان تداوم ضربان قلب و جریان خون در عروق و رگها به علّت خاصیّت خودکار بودن حرکات عضلات آن برای مدّتی بهطور موقّت وجود دارد، حصول چنین شرایطی منوط به داشتن امکانات کافی برای تنفّس مصنوعی و ICU مجهّز میباشد و با قطع امکانات نگهدارنده در مدّت مذکور، بعد از سپری شدن زمان اندکی، مرگ واقعی شخص فرا میرسد.
[2]. عضویّت در گروههای اهدای عضو بیماران مرگ مغزی و اعلام آمادگی برای اهدای اعضا در صورت مرگ مغزی، صورت شرعی ندارد.