کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)
جستجو در:
اقسام طلاق / عریف اقسام طلاق (بائن و رجعی) و موارد طلاق بائن[1] ←
→ شرط دوّم: طلاق بر امری که هنوز اتّفاق نیفتاده یا نامعلوم است، معلّق نشود
شرط سوّم: برای اجرای صیغۀ طلاق شاهد گرفته شود
مسأله 522. در هنگام اجرای صیغۀ طلاق باید دو مرد[1] عادل[2] حضور داشته باشند و صیغۀ طلاق را به اتّفاق هم بشنوند؛ در غیر این صورت، طلاق باطل است.
بنابراین، اگر فقط یکی از آن دو نفر صیغۀ طلاق را بشنود و بعد از آن صیغۀ طلاق تکرار شود و فرد دیگر آن را بشنود، کافی نیست.
شایان ذکر است، لازم نیست دو شاهد عادل، زنی که طلاق داده میشود را بشناسند و همین قدر که مرد بگوید: «زَوْجَتی طالِق» و دو شاهد حاضر در مجلس بشنوند کافی است.
مسأله 523. اگر دو مرد عادل در مجلس طلاق حضور نداشته باشند ولی از طریق تلفن، بلندگو و مانند آن صیغۀ طلاق را بشنوند، صحّت طلاق محلّ اشکال است و مراعات مقتضای احتیاط در این مورد ترک نشود.
بنابراین، اگر چنین طلاقی اجرا شده، بنابر احتیاط واجب کافی نیست و دوباره صیغۀ طلاق با حضور دو مرد عادل در مجلس طلاق خوانده شود.
مسأله 524. اگر زوج، فردی را در اجرای صیغۀ طلاق وکیل نماید، خودِ شوهر و نیز وکیل وی که اجرا کنندۀ صیغۀ طلاق است، نمیتوانند به عنوان شاهد صیغۀ طلاق محسوب شوند؛
البتّه، اگر فرد به شخصی (مرد عادلی) وکالت دهد تا فرد ثالثی را وکیل در اجرای صیغۀ طلاق نماید، آن شخص میتواند به عنوان یکی از دو شاهد صیغۀ طلاق محسوب شود.
مسأله 525. فردی که به عادل نبودن خویش اطمینان دارد، بنابر احتیاط واجب باید از قرار گرفتن به عنوان یکی از دو شاهد طلاق، امتناع ورزد، هرچند طلاق دهنده وی را عادل بداند.
مسأله 526. اگر شوهر یا وکیل وی با اعتقاد به عادل بودن دو شاهد، اقدام به اجرای صیغۀ طلاق در حضور آنان نمایند، ولی بعد از طلاق معلوم شود که هر دو شاهد یا یکی از آن دو عادل نبوده، طلاق مذکور باطل است.
مسأله 527. اگر شوهر یا وکیل وی با اعتقاد به فاسق بودن دو شاهد یا یکی از آن دو،[3] اقدام به اجرای صیغۀ طلاق در حضور آنان نمایند، ولی بعد از طلاق ثابت شود که شاهدان مذکور عادل بوده اند، طلاق صحیح است.
مسأله 528. اگر زن شک داشته باشد که شوهرش وی را طلاق داده یا نه، چنانچه شوهر بگوید او را طلاق داده است، گفتهاش پذیرفته میشود.
مسأله 529. اگر مردی همسر خویش را طلاق دهد، در صورتی که خودش یا همسر مطلّقهاش یا شخص ثالثی که قصد ازدواج با آن زن را دارد، بعد از فراغ از اجرای صیغۀ طلاق نسبت به صحیح بودن و رعایت شرایط طلاق شک کند - مثل شک در عادل بودن شاهدان طلاق یا پاکی زن از حیض - چنانچه احتمال عقلایی دهد که طلاق با رعایت شرایط صحّت خوانده شده، میتواند حکم به صحیح بودن طلاق نماید و فرق ندارد که صیغۀ طلاق را خود مرد یا وکیل وی خوانده باشد.
مسأله 530. اگر فرد شخص دیگری را وکیل برای انجام طلاق نماید، تا وقتی که شک دارد وکیل صیغۀ طلاق را خوانده یا نه، حکم به باقی بودن زوجیّت همسرش میشود؛
البتّه اگر وکیل خبر دهد صیغۀ طلاق را خوانده، چنانچه از گفتۀ وی اطمینان حاصل نشود، اکتفا به خبر وی محلّ اشکال است و بنابر احتیاط واجب مراعات مقتضای احتیاط در این مورد ترک نشود.
بنابراین، اگر فقط یکی از آن دو نفر صیغۀ طلاق را بشنود و بعد از آن صیغۀ طلاق تکرار شود و فرد دیگر آن را بشنود، کافی نیست.
شایان ذکر است، لازم نیست دو شاهد عادل، زنی که طلاق داده میشود را بشناسند و همین قدر که مرد بگوید: «زَوْجَتی طالِق» و دو شاهد حاضر در مجلس بشنوند کافی است.
مسأله 523. اگر دو مرد عادل در مجلس طلاق حضور نداشته باشند ولی از طریق تلفن، بلندگو و مانند آن صیغۀ طلاق را بشنوند، صحّت طلاق محلّ اشکال است و مراعات مقتضای احتیاط در این مورد ترک نشود.
بنابراین، اگر چنین طلاقی اجرا شده، بنابر احتیاط واجب کافی نیست و دوباره صیغۀ طلاق با حضور دو مرد عادل در مجلس طلاق خوانده شود.
مسأله 524. اگر زوج، فردی را در اجرای صیغۀ طلاق وکیل نماید، خودِ شوهر و نیز وکیل وی که اجرا کنندۀ صیغۀ طلاق است، نمیتوانند به عنوان شاهد صیغۀ طلاق محسوب شوند؛
البتّه، اگر فرد به شخصی (مرد عادلی) وکالت دهد تا فرد ثالثی را وکیل در اجرای صیغۀ طلاق نماید، آن شخص میتواند به عنوان یکی از دو شاهد صیغۀ طلاق محسوب شود.
مسأله 525. فردی که به عادل نبودن خویش اطمینان دارد، بنابر احتیاط واجب باید از قرار گرفتن به عنوان یکی از دو شاهد طلاق، امتناع ورزد، هرچند طلاق دهنده وی را عادل بداند.
مسأله 526. اگر شوهر یا وکیل وی با اعتقاد به عادل بودن دو شاهد، اقدام به اجرای صیغۀ طلاق در حضور آنان نمایند، ولی بعد از طلاق معلوم شود که هر دو شاهد یا یکی از آن دو عادل نبوده، طلاق مذکور باطل است.
مسأله 527. اگر شوهر یا وکیل وی با اعتقاد به فاسق بودن دو شاهد یا یکی از آن دو،[3] اقدام به اجرای صیغۀ طلاق در حضور آنان نمایند، ولی بعد از طلاق ثابت شود که شاهدان مذکور عادل بوده اند، طلاق صحیح است.
مسأله 528. اگر زن شک داشته باشد که شوهرش وی را طلاق داده یا نه، چنانچه شوهر بگوید او را طلاق داده است، گفتهاش پذیرفته میشود.
مسأله 529. اگر مردی همسر خویش را طلاق دهد، در صورتی که خودش یا همسر مطلّقهاش یا شخص ثالثی که قصد ازدواج با آن زن را دارد، بعد از فراغ از اجرای صیغۀ طلاق نسبت به صحیح بودن و رعایت شرایط طلاق شک کند - مثل شک در عادل بودن شاهدان طلاق یا پاکی زن از حیض - چنانچه احتمال عقلایی دهد که طلاق با رعایت شرایط صحّت خوانده شده، میتواند حکم به صحیح بودن طلاق نماید و فرق ندارد که صیغۀ طلاق را خود مرد یا وکیل وی خوانده باشد.
مسأله 530. اگر فرد شخص دیگری را وکیل برای انجام طلاق نماید، تا وقتی که شک دارد وکیل صیغۀ طلاق را خوانده یا نه، حکم به باقی بودن زوجیّت همسرش میشود؛
البتّه اگر وکیل خبر دهد صیغۀ طلاق را خوانده، چنانچه از گفتۀ وی اطمینان حاصل نشود، اکتفا به خبر وی محلّ اشکال است و بنابر احتیاط واجب مراعات مقتضای احتیاط در این مورد ترک نشود.
[1]. شنیدن دو یا چند زن عادل کافی نیست، هرچند به ضمیمۀ یک مرد عادل باشد.
[2]. بنابراین، در صورتی که عدالت آن دو مرد ثابت نشده باشد و مجهول الحال باشند کافی نیست و معنای عدالت و راههای اثبات آن در جلد اول، فصل «تقلید»، مسألۀ «7» بیان شد.
[3]. یا با وجود شک در عدالت هر دو شاهد یا یکی از آن دو و ثابت نشدن آن به طریق معتبر شرعی.