کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)
جستجو در:
شرایط لزوم پرداخت نفقۀ خویشاوند / شرایط و مسائل مربوط به نفقه گیرنده ←
→ مقدّم بودن نفقۀ خود بر نفقۀ همسر دائمی
2. نفقۀ خویشاوندان / خویشاوندانی که نفقۀ آنان بر عهدۀ انسان لازم است
مسأله 450. نفقۀ پدر و مادر - با شرایطی که ذکر خواهد شد - بر فرزند پسر آنان بنابر فتویٰ و بر فرزند دخترشان بنابر احتیاط لازم، واجب میباشد.
مسأله 451. اگر پدر و مادر، فرزندشان زنده نباشد یا فرزند آنان تمکّن مالی پرداخت نفقه را نداشته باشد، بنابر احتیاط واجب باید نوه و نبیرههای پسری یا دختری - هر چه پایین روند با رعایت الأقرب فالأقرب -[1] نفقات آنان را بپردازند.
مسأله 452. نفقۀ فرزند، چه پسر و چه دختر - با شرایطی که ذکر خواهد شد - بر پدرش واجب است؛
در صورتی که پدر زنده نباشد یا توانایی مالی پرداخت نفقۀ فرزند خویش را نداشته باشد، بنابر احتیاط لازم باید پدربزرگ پدری - هر چه بالا رود با رعایت الأقرب فالأقرب - نفقۀ وی را بپردازد.
مسأله 453. اگر پدر و پدربزرگ پدری فرد -هر چه بالا رود - زنده نباشند یا توانایی مالی پرداخت نفقۀ فرزند یا نوۀ خویش را نداشته باشند، بنابر احتیاط لازم باید مادر نفقۀ فرزند خود را بپردازد و در صورتی که مادر نیز زنده نباشد یا توانایی پرداخت نفقۀ فرزند خود را نداشته باشد، پرداخت نفقه بنابر احتیاط لازم بر پدربزرگ و مادربزرگ مادری و مادربزرگ پدری - هر چه بالا رود با رعایت الأقرب فالأقرب - واجب میباشد.[2]
مسأله 454. اگر فردی که نیاز مالی دارد، مثلاً دارای پدربزرگ پدری و فرزند پسر باشد و هر دو تمکّن مالی داشته باشند، از آنجایی که پسر وی نسبت به پدربزرگ خویشاوند نزدیکتر محسوب میشود، بنابر احتیاط واجب پسر وی در پرداخت نفقه مقدّم بر پدربزرگ فرد میباشد.
همین طور، در صورتی که فردی مثلاً دارای پدر و نوه باشد، بنابر احتیاط لازم پدر در پرداخت نفقه بر نوهها مقدّم میباشد و حکم مذکور (رعایت الأقرب فالأقرب)، در موارد مشابه نیز جاری میشود.
مسأله 455. اگر فردی که نیاز مالی دارد، مثلاً دارای پدر و دو فرزند پسر باشد و هر سه نفر شرایط وجوب پرداخت نفقه را داشته باشند، در اینکه پرداخت نفقه «واجب کفایی» بر همۀ آنان است یا بر هر کدام پرداخت یک سوّم نفقه «واجب عینی» است، مسأله محلّ اشکال است و مراعات مقتضای احتیاط در این مورد ترک نشود.
بنابراین، اگر هر یک از آنان از پرداخت مقداری که - بر فرض وجوب عینی - بر وی واجب است (یک سوّم نفقه در مثال فوق) خودداری نماید، بنابر احتیاط لازم بر عهدۀ افراد دیگر است که مقدار باقیمانده را بپردازند و حکم مذکور در موارد مشابه نیز جاری میباشد.
مسأله 451. اگر پدر و مادر، فرزندشان زنده نباشد یا فرزند آنان تمکّن مالی پرداخت نفقه را نداشته باشد، بنابر احتیاط واجب باید نوه و نبیرههای پسری یا دختری - هر چه پایین روند با رعایت الأقرب فالأقرب -[1] نفقات آنان را بپردازند.
مسأله 452. نفقۀ فرزند، چه پسر و چه دختر - با شرایطی که ذکر خواهد شد - بر پدرش واجب است؛
در صورتی که پدر زنده نباشد یا توانایی مالی پرداخت نفقۀ فرزند خویش را نداشته باشد، بنابر احتیاط لازم باید پدربزرگ پدری - هر چه بالا رود با رعایت الأقرب فالأقرب - نفقۀ وی را بپردازد.
مسأله 453. اگر پدر و پدربزرگ پدری فرد -هر چه بالا رود - زنده نباشند یا توانایی مالی پرداخت نفقۀ فرزند یا نوۀ خویش را نداشته باشند، بنابر احتیاط لازم باید مادر نفقۀ فرزند خود را بپردازد و در صورتی که مادر نیز زنده نباشد یا توانایی پرداخت نفقۀ فرزند خود را نداشته باشد، پرداخت نفقه بنابر احتیاط لازم بر پدربزرگ و مادربزرگ مادری و مادربزرگ پدری - هر چه بالا رود با رعایت الأقرب فالأقرب - واجب میباشد.[2]
مسأله 454. اگر فردی که نیاز مالی دارد، مثلاً دارای پدربزرگ پدری و فرزند پسر باشد و هر دو تمکّن مالی داشته باشند، از آنجایی که پسر وی نسبت به پدربزرگ خویشاوند نزدیکتر محسوب میشود، بنابر احتیاط واجب پسر وی در پرداخت نفقه مقدّم بر پدربزرگ فرد میباشد.
همین طور، در صورتی که فردی مثلاً دارای پدر و نوه باشد، بنابر احتیاط لازم پدر در پرداخت نفقه بر نوهها مقدّم میباشد و حکم مذکور (رعایت الأقرب فالأقرب)، در موارد مشابه نیز جاری میشود.
مسأله 455. اگر فردی که نیاز مالی دارد، مثلاً دارای پدر و دو فرزند پسر باشد و هر سه نفر شرایط وجوب پرداخت نفقه را داشته باشند، در اینکه پرداخت نفقه «واجب کفایی» بر همۀ آنان است یا بر هر کدام پرداخت یک سوّم نفقه «واجب عینی» است، مسأله محلّ اشکال است و مراعات مقتضای احتیاط در این مورد ترک نشود.
بنابراین، اگر هر یک از آنان از پرداخت مقداری که - بر فرض وجوب عینی - بر وی واجب است (یک سوّم نفقه در مثال فوق) خودداری نماید، بنابر احتیاط لازم بر عهدۀ افراد دیگر است که مقدار باقیمانده را بپردازند و حکم مذکور در موارد مشابه نیز جاری میباشد.
[1]. بنابراین، نوههای آنان - که شرایط پرداخت نفقه را دارند - نسبت به نبیرههایشان در پرداخت نفقه اولویّت دارند.
[2]. نفقۀ سایر خویشاوندان - غیر از موارد مذکور در مسائل قبل - مانند برادر، خواهر، عمو، عمّه، دایی، خاله و فرزندان آنها، فرزند زوجه، عروس زوجه، زن پدر و همسر فرزند و مانند اینها بر انسان واجب نیست.