پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)(چاپ 1403)

حقّ حضانت و نگهداری فرزند ← → احکام خَتنه

آداب و احکام شیر دادن

مسأله 389. شایسته است تغذیۀ نوزاد تا حدّ امکان با شیر مادرش صورت گیرد؛[1] مگر آنکه شیر دادن غیر مادر از جهتی مزیّت و رجحان داشته باشد؛ مثل آنکه دایه، زن با شرافت و دارای صفات پسندیده از نظر جسمی، روانی و اخلاقی بوده و شیر پاکی داشته باشد و مادر طفل این طور نباشد.

مسأله 390. بهتر است مدّت شیر دادن نوزاد - توسّط مادر یا دایۀ دیگر - بیست و یک ماه قمری باشــد و شایستــه نیســت طفل بیــش از دو سال قمری شیــر داده شود؛ البتّه، اگر حفظ سلامتی بچّه منحصر باشد به اینکه مادرش یا دایۀ دیگری او را شیر دهد، نباید نوزاد را از شیر گرفت.

مسأله 391. بر مادر واجب نیست نوزاد خود را شیر دهد، مگر آنکه حفظ بچّه از ضرر متوقّف و وابسته به شیر دادن او باشد و در هر صورت می‌تواند برای شیر دادن بچّه در مدّت دو سال - نه بیشتر - اجرت دریافت کند.

مسأله 392. در مواردی که مادر، فرزند خود را مجّانی شیر نمی‌دهد، چنانچه بچّه مالی داشته باشد، اجرت شیر دادن وی تا دو سالگی - نه بیشتر - از مال بچّه برداشته می‌شود و اگر طفل مالی نداشته باشد، پدر وی در صورت توانایی مالی باید اجرت او را بدهد؛ البتّه، اگر بچّه مالی نداشته باشد و پدر بچّه نیز توانایی مالی نداشته یا فوت کرده باشد (و همین طور پدربزرگ پدری وی هر چه بالا روند)، بنابر احتیاط واجب بر مادر لازم است به‌طور مجّانی بچّه را شیر دهد یا اینکه زن دیگری را اجیر کند تا بچّه را شیر دهد و اجرتش را بپردازد.

مسأله 393. مادر برای شیر دادن به فرزندش نسبت به زنان دیگر حقّ اولویّت دارد و پدر نوزاد نمی­تواند بدون رضایتِ مادرش، دایۀ دیگری انتخاب نماید؛ مگر آنکه مادر مطالبۀ اجرتی کند و دایۀ دیگر حاضر باشد با اجرت کمتر یا بدون اجرت نوزاد را شیر دهد و در این فرض اگر مادر راضی به شیر دادن زن دیگر نشده و خودش عهده‌دار شیر دادن نوزاد گردد، استحقاق اجرت ندارد.

مسأله 394. شایسته است دایه‏ای که برای نوزاد انتخاب می‌شود، مسلمان و مؤمنه (شیعه دوازده امامی) و عاقل و دارای صفات پسندیده از نظر جسمی، روانی و اخلاقی باشد؛ در روایتی از امام صادق نقل شده که امیرالمؤمنین فرمودند: «بنگرید چه کسی فرزندان شما را شیر می‌دهد؛ چراکه فرزند با آن شیر رشد می‌کند».[2]
سزاوار نیست­ دایه‏ای انتخاب گردد که کافر یا کم‌عقل یا زشت‌رو یا مبتلا به ضعف بینایی همراه با ریزش اشک (عَمْشاء) باشد؛ نیز مکروه است دایه‏ای گرفته شود که زنا‌زاده است، یا شیرش بر اثر ارتکاب زنا و تولّد فرزند زنا حاصل شده باشد.

مسأله 395. بهتر است بانوان در شیر دادن به افراد مختلف آزاد گذاشته نشوند؛ زیرا ممکن است بر اثر فراموشی، افرادی که با شیر خوردن به یکدیگر محرم رضاعی شده­اند، اقدام به ازدواج با یکدیگر نمایند.

مسأله 396. زنی که می‌خواهد بچّۀ شخص دیگری را شیر دهد، در صورتی که به سبب شیر دادن حقّ واجب شوهرش از بین برود،[3] باید برای شیر دادن از او اجازه بگیرد.

[1]. در حدیث از امام صادق(علیه السلام) نقل شده که امیر المؤمنین فرمودند: «هیچ شیری با برکت‌تر از شیر مادر برای شیر دادن کودک نیست»؛ همان، باب 68، ص452، ح2.

[2]. فروع کافی، ج6، باب من یکره لبنه و من لایکره، ص44، ح10.

[3]. در مورد حقوق واجب شوهر به مبحث «وظایف زن و شوهر در زندگی مشترک»، بخش «حقوق شوهر بر زن»رجوع شود.
حقّ حضانت و نگهداری فرزند ← → احکام خَتنه
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français