کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)
جستجو در:
2. مدّت عقد معیّن باشد و در صیغۀ عقد ذکر گردد ←
→ شرایط مهریه و نوع آن
صورتهای مالکیّت زوجه نسبت به تمام یا بخشی از مهریه
مسأله 332. زوجه در عقد موقّت با اجرای صیغۀ عقد، مالک تمام مهریه معیّن شده در آن عقد میگردد؛ ولی اگر در مدّت عقد از نزدیکی شوهر با وی[1] بدون عذر[2] امتناع ورزد، از مهریۀ معیّن شده، به نسبت مدّتی که امتناع کرده (در مقایسه با تمام مدّت) کسر میشود؛ مثلاً اگر امتناع وی در نصف مدّت عقد بوده، نیمی از مهریه کسر میشود.
امّا اگر زوجه از سایر استمتاعات متعارف - غیر از نزدیکی[3]- در مدّت عقد امتناع ورزد، چیزی از مهریه کسر و ساقط نمیشود؛
البتّه، چنانچه شوهر از نزدیکی عاجز باشد، در صورت امتناع زوجه از سایر استمتاعات، ساقط شدن مقداری از مهر به اندازۀ مدّت امتناع (در مقایسه با تمام مدّت) محلّ اشکال است و مراعات مقتضای احتیاط در این مورد با مصالحه و مانند آن ترک نشود.
شایان ذکر است، اگر زوجه در ضمن عقد با شوهر شرط کرده[4] که نزدیکی صورت نگیرد، امتناع کردن بدون عذر زوجه از سایر استمتاعات متعارف، موجب کم شدن مهریه - با توضیحی که بیان شد - میگردد.
مسأله 333. اگر شوهر در دوران عقد موقّت بمیرد یا زندانی شود یا مسافرت برود یا مریض شود تا اینکه مدّت عقد سپری گردد، چیزی از مهریه کسر و ساقط نمیشود، هرچند در طول مدّت عقد، نزدیکی صورت نگیرد.
این حکم، بنابر احتیاط واجب در جایی که زوجه در بین مدّت عقد - هرچند قبل نزدیکی - فوت نماید نیز جاری است.
مسأله 334. اگر شوهر در ازدواج موقّت، تمام یا مقدار باقیمانده از مدّت آن را به زوجهاش ببخشد، چنانچه با وی نزدیکی کرده[5] باید تمام مهریۀ معیّن شده را به وی بپردازد، هرچند از زمان عقد تنها ساعتی سپری شده و مثلاً چند ماه یا چند سال از مدّت عقد باقیمانده باشد.
امّا چنانچه شوهر با وی نزدیکی نکرده، لازم است نصف مهریه را بپردازد.
مسأله 335. اگر در عقد موقّت شرایط شرعی رعایت نشده و باطل باشد، مانند اینکه معلوم شود زوجه، خواهر رضاعی زوج بوده یا صیغۀ عقد به صورت صحیح جاری نشده، در هر یک از دو صورت ذیل مهریهای برای زوجه ثابت نمیباشد:
الف. نزدیکی صورت نگرفته؛[6]
ب. نزدیکی انجام شده، ولی زوجه از باطل بودن عقد اطلاع داشته باشد؛
امّا اگر نزدیکی انجام شده و زوجه از باطل بودن عقد اطلاع نداشته، برای زوجه «مهر المثل» - با لحاظ موقّت بودن عقد - ثابت میشود؛[7] البتّه اگر مهریۀ معیّن شده در عقد،[8] کمتر از مهر المثل باشد زوجه استحقاق بیشتر از آن مقدار را ندارد.
امّا اگر زوجه از سایر استمتاعات متعارف - غیر از نزدیکی[3]- در مدّت عقد امتناع ورزد، چیزی از مهریه کسر و ساقط نمیشود؛
البتّه، چنانچه شوهر از نزدیکی عاجز باشد، در صورت امتناع زوجه از سایر استمتاعات، ساقط شدن مقداری از مهر به اندازۀ مدّت امتناع (در مقایسه با تمام مدّت) محلّ اشکال است و مراعات مقتضای احتیاط در این مورد با مصالحه و مانند آن ترک نشود.
شایان ذکر است، اگر زوجه در ضمن عقد با شوهر شرط کرده[4] که نزدیکی صورت نگیرد، امتناع کردن بدون عذر زوجه از سایر استمتاعات متعارف، موجب کم شدن مهریه - با توضیحی که بیان شد - میگردد.
مسأله 333. اگر شوهر در دوران عقد موقّت بمیرد یا زندانی شود یا مسافرت برود یا مریض شود تا اینکه مدّت عقد سپری گردد، چیزی از مهریه کسر و ساقط نمیشود، هرچند در طول مدّت عقد، نزدیکی صورت نگیرد.
این حکم، بنابر احتیاط واجب در جایی که زوجه در بین مدّت عقد - هرچند قبل نزدیکی - فوت نماید نیز جاری است.
مسأله 334. اگر شوهر در ازدواج موقّت، تمام یا مقدار باقیمانده از مدّت آن را به زوجهاش ببخشد، چنانچه با وی نزدیکی کرده[5] باید تمام مهریۀ معیّن شده را به وی بپردازد، هرچند از زمان عقد تنها ساعتی سپری شده و مثلاً چند ماه یا چند سال از مدّت عقد باقیمانده باشد.
امّا چنانچه شوهر با وی نزدیکی نکرده، لازم است نصف مهریه را بپردازد.
مسأله 335. اگر در عقد موقّت شرایط شرعی رعایت نشده و باطل باشد، مانند اینکه معلوم شود زوجه، خواهر رضاعی زوج بوده یا صیغۀ عقد به صورت صحیح جاری نشده، در هر یک از دو صورت ذیل مهریهای برای زوجه ثابت نمیباشد:
الف. نزدیکی صورت نگرفته؛[6]
ب. نزدیکی انجام شده، ولی زوجه از باطل بودن عقد اطلاع داشته باشد؛
امّا اگر نزدیکی انجام شده و زوجه از باطل بودن عقد اطلاع نداشته، برای زوجه «مهر المثل» - با لحاظ موقّت بودن عقد - ثابت میشود؛[7] البتّه اگر مهریۀ معیّن شده در عقد،[8] کمتر از مهر المثل باشد زوجه استحقاق بیشتر از آن مقدار را ندارد.
[1]. منظور از نزدیکی در این مسأله، نزدیکی از جلو (قُبُل) و استمتاعات متعارف قبل و هنگام نزدیکی میباشد.
[2]. عذر شامل عذر شرعی، مانند ایّام حیض و عذر عرفی، مانند مریضی شدید و سفر ضروری میشود، هرچند نسبت به عذر عرفی احتیاط مستحب آن است که با هم مصالحه نمایند.
[3]. با توضیحی که در پاورقی (2) از همین مسأله بیان شد.
[4]. یا آنکه این شرط در پیشگفتگوی عقد مطرح گردیده و عقد مبتنی بر آن خوانده شده است.
[5]. حکم مذکور، شامل نزدیکی از پشت هم میشود.
[6]. همان.
[7]. معنای مهر المثل، در مسألۀ «257» بیان گردید.
[8]. مهر المُسمّیٰ.