پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)(چاپ 1403)

احکام نشوز مرد یا زن ← → ج. ترک نکردن نزدیکی بیش از چهارماه

حقّ القَسْم (مربوط به مردی که بیش از یک همسر دارد)

مسأله 277. اگر فردی دارای دو زوجۀ دائمی باشد و شبی را نزد یکی از آن دو بماند، واجب است در ضمن سه شب متوالی بعد از آن، نزد زوجۀ دیگرش نیز یک شب بماند و اختیار دو شب دیگر با خود اوست و می­تواند به دلخواه خویش نزد هر یک از دو زوجه­اش بماند یا نزد هیچ کدام نماند؛ امّا بعد از آن،[1] شوهر نسبت به هم خوابی با دو همسرش وظیفه­ای ندارد، ولی هر زمان که شبی را نزد یکی از آن دو (به اختیار خویش) بماند، باید - با توضیحی که بیان شد - نزد زوجه دیگرش نیز شبی را بماند.
حقّی که در این مسأله ذکر شد، «حقّ القَسْم»[2] نامیده می‌شود.[3]

مسأله 278. اگر یکی از زن‌ها در شبی که نوبت اوست از حقّ خود صرف نظر کند، مرد می‌تواند بپذیرد و آن شب را هرجا که بخواهد سپری کند و می‌تواند نپذیرد و شب را نزد همان زن که نوبتش بوده بماند.

مسأله 279. «حقّ القَسْم» شامل مردی که سه یا چهار زوجۀ دائمی دارد نیز می‌شود.
بنابراین، اگر فردی سه زوجه دائمی دارد و شبی را پیش یکی از آنان بماند، واجب است در ضمن سه شب متوالی بعد از آن، نزد دو زوجۀ دیگرش هر کدام یک شب بماند و در یک شب باقیمانده از سه شب می­تواند به دلخواه خویش نزد هر یک از آنان باشد یا نزد هیچ کدام نباشد.
همین طور، چنانچه فرد چهار زن دائمی دارد و شبی را پیش یکی از آنان بماند، واجب است در سه شب متوالی بعد از آن، نزد سه زوجۀ دیگرش هر کدام یک شب بماند.

مسأله 280. اگر فرد فقط دارای یک زوجۀ دائمی باشد، «حقّ القَسْم» برای زوجه­اش ثابت نیست.

مسأله 281. «حقّ القَسْم» برای زوجۀ ناشزه[4] و زوجۀ نابالغ و زوجه­ای که همیشه دیوانه است و زوجه­ای که دیوانۀ ادواری است در زمان جنونش ثابت نیست؛ همچنین در صورت سفر زوج، حقّ مذکور ساقط می­شود و جبران آن بعد از بازگشت از سفر، بر شوهر واجب نیست.

مسأله 282. مقدار واجب از «حقّ القَسْم» این است که فرد نزد زوجه­اش، شبانگاه به مقدار متعارف بماند.
این امر نسبت به افراد مختلف و وضعیّت و شرایط آنان متفاوت است و بنابر احتیاط واجب، باید هم خوابی با زوجه­اش را بدین صورت که به نحو متعارف نزدیک او بخوابد و در بعضی اوقات چهره­اش سمت او باشد رعایت نماید؛ ولی لازم نیست در آن شب با او نزدیکی نماید و مستحب است در صبحگاه آن شب، نزد زوجه­ای که صاحب آن شب بوده باشد.

مسأله 283. فردی که بیشتر از یک زوجۀ دائمی دارد، مستحب است‌ در مورد نفقه و گشاده‌رویی و توجّه به آنان و نزدیکی با ایشان بینشان فرق نگذاشته و به‌طور همسان و برابر رفتار نماید.

مسأله 284. مستحب است فردی که با زوجۀ باکره، ازدواج دائمی نموده در ابتدای زفاف تا هفت شب و در صورتی که زوجه، غیر باکره است تا سه شب را برای «حقّ القَسْم» به وی اختصاص دهد و در این صورت لازم نیست شب­های مذکور را برای همسران دیگرش تدارک نماید.

[1]. بعد از سپری شدن چهار شب مذکور.

[2]. تقسیم شب­ها میان همسران.

[3]. حقّ مذکور برای زوجه در ازدواج موقّت ثابت نیست، هرچند فرد دارای دو یا چند همسر موقّت باشد.

[4]. توضیح آن، در مسألۀ «286» بیان می‌شود.
احکام نشوز مرد یا زن ← → ج. ترک نکردن نزدیکی بیش از چهارماه
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français