کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)(چاپ 1403)
جستجو در:
احکام نشوز مرد یا زن ←
→ ج. ترک نکردن نزدیکی بیش از چهارماه
حقّ القَسْم (مربوط به مردی که بیش از یک همسر دارد)
مسأله 277. اگر فردی دارای دو زوجۀ دائمی باشد و شبی را نزد یکی از آن دو بماند، واجب است در ضمن سه شب متوالی بعد از آن، نزد زوجۀ دیگرش نیز یک شب بماند و اختیار دو شب دیگر با خود اوست و میتواند به دلخواه خویش نزد هر یک از دو زوجهاش بماند یا نزد هیچ کدام نماند؛ امّا بعد از آن،[1] شوهر نسبت به هم خوابی با دو همسرش وظیفهای ندارد، ولی هر زمان که شبی را نزد یکی از آن دو (به اختیار خویش) بماند، باید - با توضیحی که بیان شد - نزد زوجه دیگرش نیز شبی را بماند.
حقّی که در این مسأله ذکر شد، «حقّ القَسْم»[2] نامیده میشود.[3]
مسأله 278. اگر یکی از زنها در شبی که نوبت اوست از حقّ خود صرف نظر کند، مرد میتواند بپذیرد و آن شب را هرجا که بخواهد سپری کند و میتواند نپذیرد و شب را نزد همان زن که نوبتش بوده بماند.
مسأله 279. «حقّ القَسْم» شامل مردی که سه یا چهار زوجۀ دائمی دارد نیز میشود.
بنابراین، اگر فردی سه زوجه دائمی دارد و شبی را پیش یکی از آنان بماند، واجب است در ضمن سه شب متوالی بعد از آن، نزد دو زوجۀ دیگرش هر کدام یک شب بماند و در یک شب باقیمانده از سه شب میتواند به دلخواه خویش نزد هر یک از آنان باشد یا نزد هیچ کدام نباشد.
همین طور، چنانچه فرد چهار زن دائمی دارد و شبی را پیش یکی از آنان بماند، واجب است در سه شب متوالی بعد از آن، نزد سه زوجۀ دیگرش هر کدام یک شب بماند.
مسأله 280. اگر فرد فقط دارای یک زوجۀ دائمی باشد، «حقّ القَسْم» برای زوجهاش ثابت نیست.
مسأله 281. «حقّ القَسْم» برای زوجۀ ناشزه[4] و زوجۀ نابالغ و زوجهای که همیشه دیوانه است و زوجهای که دیوانۀ ادواری است در زمان جنونش ثابت نیست؛ همچنین در صورت سفر زوج، حقّ مذکور ساقط میشود و جبران آن بعد از بازگشت از سفر، بر شوهر واجب نیست.
مسأله 282. مقدار واجب از «حقّ القَسْم» این است که فرد نزد زوجهاش، شبانگاه به مقدار متعارف بماند.
این امر نسبت به افراد مختلف و وضعیّت و شرایط آنان متفاوت است و بنابر احتیاط واجب، باید هم خوابی با زوجهاش را بدین صورت که به نحو متعارف نزدیک او بخوابد و در بعضی اوقات چهرهاش سمت او باشد رعایت نماید؛ ولی لازم نیست در آن شب با او نزدیکی نماید و مستحب است در صبحگاه آن شب، نزد زوجهای که صاحب آن شب بوده باشد.
مسأله 283. فردی که بیشتر از یک زوجۀ دائمی دارد، مستحب است در مورد نفقه و گشادهرویی و توجّه به آنان و نزدیکی با ایشان بینشان فرق نگذاشته و بهطور همسان و برابر رفتار نماید.
مسأله 284. مستحب است فردی که با زوجۀ باکره، ازدواج دائمی نموده در ابتدای زفاف تا هفت شب و در صورتی که زوجه، غیر باکره است تا سه شب را برای «حقّ القَسْم» به وی اختصاص دهد و در این صورت لازم نیست شبهای مذکور را برای همسران دیگرش تدارک نماید.
حقّی که در این مسأله ذکر شد، «حقّ القَسْم»[2] نامیده میشود.[3]
مسأله 278. اگر یکی از زنها در شبی که نوبت اوست از حقّ خود صرف نظر کند، مرد میتواند بپذیرد و آن شب را هرجا که بخواهد سپری کند و میتواند نپذیرد و شب را نزد همان زن که نوبتش بوده بماند.
مسأله 279. «حقّ القَسْم» شامل مردی که سه یا چهار زوجۀ دائمی دارد نیز میشود.
بنابراین، اگر فردی سه زوجه دائمی دارد و شبی را پیش یکی از آنان بماند، واجب است در ضمن سه شب متوالی بعد از آن، نزد دو زوجۀ دیگرش هر کدام یک شب بماند و در یک شب باقیمانده از سه شب میتواند به دلخواه خویش نزد هر یک از آنان باشد یا نزد هیچ کدام نباشد.
همین طور، چنانچه فرد چهار زن دائمی دارد و شبی را پیش یکی از آنان بماند، واجب است در سه شب متوالی بعد از آن، نزد سه زوجۀ دیگرش هر کدام یک شب بماند.
مسأله 280. اگر فرد فقط دارای یک زوجۀ دائمی باشد، «حقّ القَسْم» برای زوجهاش ثابت نیست.
مسأله 281. «حقّ القَسْم» برای زوجۀ ناشزه[4] و زوجۀ نابالغ و زوجهای که همیشه دیوانه است و زوجهای که دیوانۀ ادواری است در زمان جنونش ثابت نیست؛ همچنین در صورت سفر زوج، حقّ مذکور ساقط میشود و جبران آن بعد از بازگشت از سفر، بر شوهر واجب نیست.
مسأله 282. مقدار واجب از «حقّ القَسْم» این است که فرد نزد زوجهاش، شبانگاه به مقدار متعارف بماند.
این امر نسبت به افراد مختلف و وضعیّت و شرایط آنان متفاوت است و بنابر احتیاط واجب، باید هم خوابی با زوجهاش را بدین صورت که به نحو متعارف نزدیک او بخوابد و در بعضی اوقات چهرهاش سمت او باشد رعایت نماید؛ ولی لازم نیست در آن شب با او نزدیکی نماید و مستحب است در صبحگاه آن شب، نزد زوجهای که صاحب آن شب بوده باشد.
مسأله 283. فردی که بیشتر از یک زوجۀ دائمی دارد، مستحب است در مورد نفقه و گشادهرویی و توجّه به آنان و نزدیکی با ایشان بینشان فرق نگذاشته و بهطور همسان و برابر رفتار نماید.
مسأله 284. مستحب است فردی که با زوجۀ باکره، ازدواج دائمی نموده در ابتدای زفاف تا هفت شب و در صورتی که زوجه، غیر باکره است تا سه شب را برای «حقّ القَسْم» به وی اختصاص دهد و در این صورت لازم نیست شبهای مذکور را برای همسران دیگرش تدارک نماید.
[1]. بعد از سپری شدن چهار شب مذکور.
[2]. تقسیم شبها میان همسران.
[3]. حقّ مذکور برای زوجه در ازدواج موقّت ثابت نیست، هرچند فرد دارای دو یا چند همسر موقّت باشد.
[4]. توضیح آن، در مسألۀ «286» بیان میشود.