پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (4)(چاپ 1403)

شرایط ویژۀ شیر دادن یک شبانه‌روز ← → کیفیّت محرمیّت با فرزند خوانده از طریق شیر دادن

شرایط شیر دادنی که موجب محرم شدن رضاعی است / شرایط ده‌گانۀ کلّی

مسأله 102. شیر دادنی که موجب محرم شدن رضاعی می­شود، شرایط ویژه­ای دارد که عبارتند از:
1. شیرِ زن بر اثر ولادت نوزاد حاصل شده باشد و انعقاد نطفۀ نوزاد مذکور، ناشی از ازدواج صحیح یا وطی به شبهه باشد؛ بنابراین، اگر دایه از راه زنا صاحب فرزند و شیر‌دار شده یا بدون ولادت فرزند - مثلاً بر اثر استعمال دارو و مانند آن - شیر‌دار شود، به واسطۀ آن شیر، محرمیّت حاصل نمی­شود.
2. نوزاد شیر را از پستان دایه - هرچند با کمک وسیله­ای - بمکد؛ بنابراین، اگر شیر دادن نوزاد به واسطۀ غیر از مکیدن باشد مانند اینکه شیرِ دوشیده شده را به نوزاد دهند، اثری ندارد.
3. شیر خالص باشد و با چیز دیگر مخلوط نباشد؛ مگر آنچه با شیر مخلوط شده آن قدر کم باشد که عرفاً مستهلک و از بین رفته به حساب آید.
4. نوزاد، شیر را قی نکند و اگر آن را قی نماید، بر این وعده از شیر دادن، اثری مترتّب نمی­شود.
5. شیر دادن نوزاد به مقداری باشد که استخوانش از آن شیر محکم شده و گوشت بدنش بروید؛ البتّه غذا دادن به نوزاد در بین وعده­های شیر دادن اشکالی ندارد؛ به شرط آنکه شیر خوردن نوزاد به تنهایی و به‌طور مستقل، موجب روییدن گوشت و محکم شدن استخوان شده باشد.
شایان ذکر است، در صورتی که معلوم نباشد شیر دادن به این حدّ (روییدن گوشت و محکم شدن استخوان) رسیده یا نه، چنانچه نوزاد «یک شبانه روز کامل» یا «پانزده مرتبه» -با توضیحی که در مسائل بعد بیان می‏شود - شیر بخورد کافی است؛ ولی اگر معلوم باشد که آن مقدار شیر در روییدن گوشت بدن نوزاد و محکم شدن استخوان او مؤثّر نبوده، در حالی که نوزاد یک شبانه روز کامل یا پانزده مرتبه شیر خورده، مراعات مقتضای احتیاط در این مورد ترک نشود.[90]
6. دو سال قمری نوزاد تمام نشده باشد؛ بنابراین، اگر بعد از تمام شدن دو سال قمری او را شیر دهند، به کسی مَحرم نمی‏شود؛ بلکه اگر نوزاد - مثلاً - پیش از تمام شدن دو سال، هشت مرتبه و بعد از آن هفت مرتبه شیر بخورد، محرمیّت حاصل نمی­شود.
البتّه چنانچه از هنگام زایمان زن (دایه) بیشتر از دو سال قمری بگذرد و شیر او باقی باشد و نوزادی را شیر دهد، موجب محرمیّت می­شود؛ به شرط آنکه این فاصلۀ زمانی چنان طولانی نگردد که شیر آن دایه به زایمان مستند نباشد.
7. شیر‌دار شدن دایه، منسوب به یک شوهر (صاحب لَبَن) باشد؛ بنابراین، اگر زنی در دوران شیردهی طلاق داده شود و بعد از آن با مرد دیگری ازدواج نماید و از او آبستن شود و تا هنگام زایمان، شیری که از ازدواج سابقش داشته باقی باشد و مثلاً هشت دفعه پیش از زایمان از شیر مذکور و هفت دفعه بعد از زایمان از شیری که با ازدواج دوم حاصل شده، نوزادی را شیر دهد، آن نوزاد به کسی محرم نمی‏شود.
8. دایۀ نوزاد (در «پانزده وعده» یا «یک شبانه روز» شیر دادن) یک زن باشد؛ بنابراین، اگر مردی دو زن دارد و نوزاد مثلاً از زن اوّل هفت بار و از زن دوّم هشت بار شیر بخورد، موجب محرمیّت نمی­شود؛ البتّه، چنانچه وعده­های شیر دادن زیاد باشد، طوری که مقداری از روییدن گوشت و محکم شدن استخوان نوزاد، به‌طور مستقل منسوب به شیر دادن زن اوّل و مقداری از روییدن گوشت و محکم شدن استخوان به‌طور مستقل منسوب به شیر دادن زن دوّم باشد، در این صورت هر دو دایه، مادر رضاعی نوزاد و به او محرم می‌شوند.
امّا اگر روییدن گوشت و محکم شدن استخوان نوزاد منسوب به شیر دادن هر دو دایه به ضمیمۀ هم باشد، طوری که شیر دادن هر یک از آن دو دایه به تنهایی مؤثّر در آن نباشد، کافی نیست.
9. نوزاد شیر دایۀ زنده را بخورد. بنابراین، اگر بعضی از مقدار لازم شیر خوردن برای حصول محرمیّت را از پستان زنی که مرده است شیر بخورد، اثری بر آن مترتّب نمی­شود.

[1]. بنابراین، احتیاط آن است که ازدواج نکنند و نگاه مَحرمانه نیز صورت نگیرد.
شرایط ویژۀ شیر دادن یک شبانه‌روز ← → کیفیّت محرمیّت با فرزند خوانده از طریق شیر دادن
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français