کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)
جستجو در:
خرید مال غصبی ←
→ رشد و محصول مال غصب شده و منفعت حاصل از آن
غصب مال از غاصب
مسأله 1534. اگر مالی که غصب شده، توسّط یک یا چند غاصب دیگر دست به دست شود،[1] مثل آنکه فردی مالی را غصب کند و فرد دیگری آن را از غاصب، غصب نماید، سپس شخص سوّمی آن مال را از غاصب دوّم غصب کند و بعد فرد دیگری آن را از غاصب سوّم غصب کرده و مال مذکور در نزد نفر چهارم تلف شود،[2] همه ضامن میباشند و مالک حقّ دارد به هر کدام از آنان برای گرفتن بدل (مثل یا قیمت آن با توضیحاتی که قبلاً ذکر شد) رجوع نماید.
همچنان که میتواند به هر چهار نفر یا سه یا دو نفر از آنان رجوع کرده و با تقسیم مساوی یا با تفاوت، بدل مال غصب شده را مطالبه نماید.
مسأله 1535. حکم رجوع مالک به غاصبین در مسألۀ قبل ذکر شد؛ امّا حکم غاصبین نسبت به یکدیگر، چند صورت دارد:
الف. مالک عوض مال خود را از فرد چهارم (در مثال مسألۀ قبل) که مال در نزد او تلف شده مطالبه نماید؛ در این صورت وی حقّ رجوع به سایر غاصبین را ندارد.
ب. مالک عوض مالش را از غیر فردی که مال در نزد او تلف شده دریافت نماید، وی میتواند برای دریافت غرامت به فرد بعد از خودش، یا فرد چهارم - که مال در نزد او تلف شده - رجوع کند.
البتّه در صورتی که به فرد بعد از خودش رجوع کند، آن فرد نیز در صورت پرداخت غرامت، میتواند به نفر بعد از خودش، یا نفر چهارم - که مال در نزد او تلف شده - رجوع نماید.[3]
همچنان که میتواند به هر چهار نفر یا سه یا دو نفر از آنان رجوع کرده و با تقسیم مساوی یا با تفاوت، بدل مال غصب شده را مطالبه نماید.
مسأله 1535. حکم رجوع مالک به غاصبین در مسألۀ قبل ذکر شد؛ امّا حکم غاصبین نسبت به یکدیگر، چند صورت دارد:
الف. مالک عوض مال خود را از فرد چهارم (در مثال مسألۀ قبل) که مال در نزد او تلف شده مطالبه نماید؛ در این صورت وی حقّ رجوع به سایر غاصبین را ندارد.
ب. مالک عوض مالش را از غیر فردی که مال در نزد او تلف شده دریافت نماید، وی میتواند برای دریافت غرامت به فرد بعد از خودش، یا فرد چهارم - که مال در نزد او تلف شده - رجوع کند.
البتّه در صورتی که به فرد بعد از خودش رجوع کند، آن فرد نیز در صورت پرداخت غرامت، میتواند به نفر بعد از خودش، یا نفر چهارم - که مال در نزد او تلف شده - رجوع نماید.[3]
[1]. این امر اصطلاحاً «تَعاقُب أیادیٖ» بر مال غصب شده نام دارد.
[2]. شایان ذکر است، در صورت عدم تلف و امکان دسترسی به مال غصب شده، مالک میتواند به هر یک از افراد غصب کننده رجوع کند و وی را ملزم به برگرداندن مالش نماید.
[3]. حکم مذکور در این مسأله و مسألۀ قبل، در صورتی که افراد غاصب بیشتر یا کمتر باشند نیز جاری میشود.