کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)
جستجو در:
از بین رفتن مال غصب شدۀ مثلی ←
→ وظیفۀ غاصب در صورتی که مال غصب شده، از بین رفته
تعریف مثلی و قیمی
مسأله 1504. شیء یا مال «مِثلی»، مالی است که اجزاء یا افراد آن، با توجّه به ویژگی‌های یکسان و همانند، معمولاً قیمت مساوی دارند و مثل و مانند اجزاء یا افراد آن - از جهت خصوصیّاتی که در جلب عرضه و تقاضا و رغبت عقلا تأثیر دارد - فراوان است؛[1]
مانند گندم، برنج، حبوبات، بسیاری از فرشها، پارچهها، ظروف و وسائلی که با دستگاه به صورت یکنواخت و همانند تولید می‌گردد.
مسأله 1505. شیء یا مال «قیمی»، مالی است که به سبب اختلاف در ویژگی‌ها و خصوصیّات افراد آن (منظور خصوصیّاتی است که در جلب عرضه و تقاضا و رغبت عقلا تأثیر دارد)، معمولاً قیمت آن با سایر اشیاء و موارد مشابه، متفاوت می‌باشد؛
مانند بسیاری از حیوانات، همچون اسب و غالب سنگهای معدنی قیمتی (گوهر سنگها) مانند عقیق، فیروزه و یاقوت و نیز بسیاری از اشیاء مستعمل (دست دوم و کار کرده)، هرچند تولید اولیّۀ آن با دستگاه و به‌طور یکنواخت و همانند بوده است.[2]
مانند گندم، برنج، حبوبات، بسیاری از فرشها، پارچهها، ظروف و وسائلی که با دستگاه به صورت یکنواخت و همانند تولید می‌گردد.
مسأله 1505. شیء یا مال «قیمی»، مالی است که به سبب اختلاف در ویژگی‌ها و خصوصیّات افراد آن (منظور خصوصیّاتی است که در جلب عرضه و تقاضا و رغبت عقلا تأثیر دارد)، معمولاً قیمت آن با سایر اشیاء و موارد مشابه، متفاوت می‌باشد؛
مانند بسیاری از حیوانات، همچون اسب و غالب سنگهای معدنی قیمتی (گوهر سنگها) مانند عقیق، فیروزه و یاقوت و نیز بسیاری از اشیاء مستعمل (دست دوم و کار کرده)، هرچند تولید اولیّۀ آن با دستگاه و به‌طور یکنواخت و همانند بوده است.[2]
[1]. مثلاً از آنجا که هر دانه گندم از یک نوع با توضیحات مذکور در متن، مثل سایر دانه‌های گندم از همان نوع است، بنابراین یک کیلو گندم از یک نوع، اشباه و نظایر فراوانی دارد و زیاد یافت می‌شود. همین طور، بسیاری از فرش‌های ماشینی طوری هستند که به لحاظ نقشه و نخ و رنگ و اندازه و خصوصیّات مذکور در متن، مثل و همانند آن فراوان است. بنابراین، آن نوع گندم یا آن فرش و مثال‌های دیگر که در ادامه ذکر می‌شود، مثلی محسوب می‌شوند.
[2]. مثلاً از آنجا که هر قطعه سنگ عقیق از نظر خصوصیّاتی که در متن ذکر شد (مانند رنگ، شفافیّت، رگههای موجود در سنگ) با قطعات دیگر سنگهای عقیق متفاوت است، پس هر قطعه سنگ عقیق شیء قیمی به شمار می‌رود، مگر آنکه ویژگی‌ها و خصوصیّات این سنگها مثلاً به جهت آنکه با شیوههای صنعتی بهسازی و مشابه‌سازی شده و با دستگاه به صورت یکنواخت و همسان درآمده، طوری باشد که تعریف مسألۀ قبل (مثلی) شاملش شود.