پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)

ضمان مال گمشده ← → مکان اعلام

مسائل دیگر اعلام

مسأله 1438. اگر در بین سال - مثلاً پس از سه ماه اعلام - عذری نسبت به اعلام و معرّفی مال پیش آید، پس از برطرف شدن عذر، چنانچه مدّت زمانی اعلام را ادامه دهد که با مقدار قبلی یک سال می‌شود - نه ماه در مثال مذکور - کافی است.
مسأله 1439. اگر مال گمشده یک سال باقی نمی‌ماند و طوری است که نگه ‌داشتنش در زمان جستجو و فحص از صاحب آن، مال را در معرض از بین رفتن قرار می‌دهد، یا نگه‌ داشتن مال مذکور در این مدّت موجب از بین رفتن برخی از ویژگی‌های آن می‌شود و در نتیجه ارزش مالیش کم می‌گردد، باید تا حدّاکثر زمان ممکن از آن نگهداری کرده و بنابر احتیاط واجب، در طول این مدّت اعلام کند؛
پس از آن می‌تواند قیمت مال را مشخّص کرده و به عهده بگیرد و هر تصرّفی که بخواهد در آن بنماید و می‌تواند مال را بفروشد و ثمن (قیمت) آن را برای صاحبش نگهداری کند.
شایان ذکر است، در هر یک از دو صورت فوق، تا تمام شدن یک سال، اعلام، ساقط نمی‌شود؛ پس چنانچه صاحبش پیدا شود، بدل مال را به او می‌دهد؛ در غیر این صورت، به آنچه در مسألۀ «1429» ذکر شد، عمل می‌کند.
مسأله 1440. اگر فرد در مورد مسألۀ قبل نخواهد قیمت مال را به عهده گرفته و از آن استفاده کند و امکان فروش آن نیز نباشد، باید آن را صدقه دهد و پس از آن اعلام ساقط می‌شود و چنانچه صاحب مال پیدا شود، پرداخت مثل یا قیمت به او واجب نمی‌باشد.
البتّه در این مسأله و مسألۀ قبل، احتیاط واجب آن است که صدقه و فروش مال و تملّک آن برای خود در ازای صدقه دادن قیمت آن، با اجازۀ حاکم شرع باشد.
مسأله 1441. اگر انسان در بین سال از پیدا شدن صاحب مال گمشده نا‌‌امید و مأیوس شود، نباید تا پایان سال صبر کند، بلکه باید مال را در همان وقت - بنابر احتیاط واجب با اجازۀ حاکم شرع - صدقه دهد.
مسأله 1442. اگر انسان اطمینان داشته باشد اعلام و معرّفی فایده‌ای ندارد - مثل اینکه بداند صاحب مال به محلّ دور و نامعلومی مسافرت کرده که خبر به او نمی‌رسد - اعلام ساقط می‌شود.
همین طور، چنانچه فرد بترسد در صورتی که مال گمشده را معرّفی و اعلام کند، مورد اتّهام یا در معرض خطر قرار بگیرد، لازم نیست اعلام کند.
مسأله 1443. در موارد مسألۀ قبل که اعلام ساقط می‌باشد، احتیاط واجب آن است که تا زمانی که از پیدا شدن صاحب مال نا‌امید و مأیوس نشده،[1] آن را برای صاحبش نگهداری کند و هر گاه نا‌امید و مأیوس شد، مال را از طرف او صدقه دهد.
البتّه، در این صورت اگر صاحب مال پیدا شود و راضی به صدقه نشود، می‌تواند بدل مال خود را مطالبه کند.
مسأله 1444. اگر انسان قبل یا بعد از اعلام، صاحب مال را بشناسد، چنانچه نتواند مال را به او یا وکیل یا ولیّش برساند و امکان تماس با او و اجازه گرفتن برای تصرّف - حتّی تصرّفاتی مانند صدقه و رساندن به خویشان مالک - وجود نداشته باشد، باید تا وقتی از رسیدن مال به صاحبش نا‌امید و مأیوس نشده، مال را برای او یا وارثینش نگهداری کند و هر گاه نا‌امید و مأیوس شد، آن را - بنابر احتیاط واجب با اجازۀ حاکم شرع - از طرف صاحبش صدقه دهد.

[1]. مثل اینکه احتمال داده شود صاحب مال، خودش گم‌ شدن مالش را اعلام کند و از این طریق نشانی از وی به یابنده برسد.
ضمان مال گمشده ← → مکان اعلام
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français