پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)

فوت هبه کننده قبل از تحویل ← → تحویل در هبۀ طلب

روش جایگزین برای بخششی که به صورت انتقال اعتباری انجام می‌شود

مسأله 1287. اگر فردی بخواهد مبلغی را به‌طور مجّانی به دیگری تملیک کند و آن را با نقل اعتباری از طریق شبکۀ شتاب بانکی و مانند آن به حساب وی واریز نماید، از آنجا که این نوع انتقال، ‌قبض و تحویل به حساب نمی‌آید، ‌می‌تواند از قرارداد «مصالحه» استفاده کند به این صورت که قبل از انتقال آن مبلغ، به طرف مقابل بگوید: «فلان مبلغ به‌طور مجّانی در ذمّۀ خویش به تو مصالحه کردم» و طرف مقابل (متصالِح) هم صلح را بپذیرد؛ سپس با انتقال وجه به حساب متصالِح، وی را برای دریافت آن به بانک حواله دهد. بنابراین، با انتقال وجه‌، بدهی وی که با این مصالحه بر ذمّۀ فرد آمده، به طرف مقابل ادا می‌شود و وی از بانک طلبکار می‌شود؛[1]
البتّه، اگر فرد مبلغی را به حساب طرف مقابل منتقل کند و او را وکیل نماید تا پس از دریافت اسکناس از بانک، آن را به خود هدیه دهد، و وی این کار را انجام دهد، هبه به صورت صحیح محقّق می‌گردد.[2]
شایان ذکر است، بر فرض این کار به صورت هبۀ باطل انجام شود، (مثلاً بدون دریافت پول از حساب باشد) و هبه گیرنده آن را مصرف کند، موجب ضمان وی نمی‌شود.

[1]. زیرا این نقل اعتباری که پس از مصالحه از طریق شبکۀ شتاب انجام شده، نوعی حواله محسوب می‌شود به این صورت که مصالحه کننده‌، طلبکار خود (متصالح) را به بانک ‌حواله می‌دهد و حوالۀ مذکور که مورد پذیرش بانک است از مصادیق حواله بر مدیون محسوب می‌شود؛ البتّه اگر مصالحه کننده از بانک شرعاً طلبکار نباشد و مثلاً از یارانۀ خود در حساب پس‌انداز که هنوز آن را قبض نکرده و به ملکیّت شرعی وی در نیامده، مبلغی را به دیگری منتقل ‌نماید، از مصادیق حواله بر بری محسوب می‌شود و در هر حال، حوالۀ مذکور صحیح می­باشد.
[2]. همین طور، اگر فردی که مبلغی را در حساب پس‌انداز خویش از بانک طلبکار است (مثلاً علی)، آن را با نقل اعتباری به دیگری (مثلاً حسن) هبه کند و حسن نیز آن را به همین صورت به شخص ثالثی (مثلاً حسین) هبه نماید یا از او کالایی بخرد و با نقل اعتباری وجه مذکور، ثمن آن را بپردازد، چنانچه حسین پول را از بانک دریافت و قبض نماید، ‌قبض حسین در حکم قبض حسن محسوب می‌شود. ‌بنابراین، هبۀ اوّل پس از تحقّق قبض به صورت صحیح منعقد می‌گردد.
فوت هبه کننده قبل از تحویل ← → تحویل در هبۀ طلب
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français