کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)
جستجو در:
هبۀ طلب (دین در ذمّۀ دیگری) ←
→ شرایط کسی که مال به او هبه می‌شود
شرط مالی که بخشیده می‌شود / عین باشد (منفعت، حقّ، عمل و کلّی در ذمّه نباشد)
مسأله 1274. چیزی که بخشیده می‌شود، باید «عین» باشد نه منفعت یا حقّ یا عمل یا کلّی در ذمّه.
بنابراین، هبۀ «منافع» مانند منفعت خانه یا مغازه و نیز هبۀ «حقّ» مانند حقّ سرقفلی و حقّ تقدیمی یا حقّ پذیرۀ ملک وقفی[1] و همین طور هبۀ «عمل» - مانند عمل بنّایی فرد برای مدّت یک روز - و نیز هبۀ مالی به صورت «کلّی در ذمّۀ» هبه کننده،[2] صحیح نیست.[3]
مسأله 1275. اگر کسی خانه یا مغازه‌ای دارد که زمین آن وقفی است و تنها مالک حقّ تقدیمی یا حقّ پذیرۀ زمین[4] و مالک بنای آن است، چنانچه خانه یا مغازۀ مذکور را به دیگری هبه کند و ببخشد، از آنجا که زمین وقفی قابل هبه و انتقال نیست و هبۀ حقّ تقدیمی نیز با توجّه به مسألۀ قبل باطل است، گیرندۀ هبه فقط مالک بنای منزل یا مغازه می‌گردد.
شایان ذکر است، برای تحقّق مقصود مذکور میتوان از عقد مصالحه استفاده نمود.
بنابراین، هبۀ «منافع» مانند منفعت خانه یا مغازه و نیز هبۀ «حقّ» مانند حقّ سرقفلی و حقّ تقدیمی یا حقّ پذیرۀ ملک وقفی[1] و همین طور هبۀ «عمل» - مانند عمل بنّایی فرد برای مدّت یک روز - و نیز هبۀ مالی به صورت «کلّی در ذمّۀ» هبه کننده،[2] صحیح نیست.[3]
مسأله 1275. اگر کسی خانه یا مغازه‌ای دارد که زمین آن وقفی است و تنها مالک حقّ تقدیمی یا حقّ پذیرۀ زمین[4] و مالک بنای آن است، چنانچه خانه یا مغازۀ مذکور را به دیگری هبه کند و ببخشد، از آنجا که زمین وقفی قابل هبه و انتقال نیست و هبۀ حقّ تقدیمی نیز با توجّه به مسألۀ قبل باطل است، گیرندۀ هبه فقط مالک بنای منزل یا مغازه می‌گردد.
شایان ذکر است، برای تحقّق مقصود مذکور میتوان از عقد مصالحه استفاده نمود.
[1]. منظور از حقّ سرقفلی و نیز حقّ تقدیمی و حقّ پذیرۀ زمینهای وقفی، در صفحۀ «508»، پاورقی «2» و «3» ذکر شد.
[2]. مثل اینکه فرد بگوید «100 هزار تومان به تو بخشیدم» به این معنا که با این گفتار، هبه کننده، 100 هزار تومان در ذمّۀ خویش به طرف مقابل بدهکار باشد و او هم بپذیرد، چنین هبه‌ای باطل است؛ امّا اگر فرد بخواهد طلبی را که از دیگری دارد، به خودش یا شخص ثالث ببخشد، حکمش در مسألۀ «1276» ذکر می‌شود.
[3]. البتّه، برای واگذاری موارد مذکور میتوان از عقد صلح استفاده نمود که توضیحات آن در فصل «صلح» ذکر شد.
[4]. منظور از حقّ تقدیمی و حقّ پذیرۀ زمینهای وقفی، در صفحۀ «508»، پاورقی «3» ذکر شد.