پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)

برگرداندن مال مورد عاریه ← → ضمان عاریه‌گیرنده

فسخ عاریه

مسأله 1257. عاریه - چه برای آن، زمانی تعیین شده باشد و چه بدون زمان باشد - عقد «جایز» است، یعنی هر کدام از دو طرف، هر وقت بخواهند می‌توانند آن را فسخ کنند.
شایان ذکر است، اگر در ضمن عقد عاریه یا عقد لازم دیگری شرط کنند که تا مدّت معیّنی هر دو یا یکی از آن دو عاریه را فسخ نکند، عمل به شرط واجب است؛ ولی چنانچه فرد از شرط تخلّف کرده و عاریه را فسخ کند، فسخ صحیح است، هرچند وی مرتکب گناه شده است.

مسأله 1258. اگر فرد زمینی را برای زراعت به دیگری عاریه دهد، با توجّه به ذهنیّت و ارتکاز عرفی، عاریه، مشروط بر فسخ نکردن عاریه دهنده از زمان شروع در زراعت تا پایان زمان برداشت واقع می‌شود. بنابراین، وی نباید عاریه را در این مدّت فسخ کند؛ ولی اگر مرتکب معصیت شده و فسخ کند، عاریه فسخ می‌گردد؛ البتّه، در صورت فسخ عاریه در مورد فوق، احتیاط واجب آن است که در دو مطلب ذیل دو طرف با هم مصالحه کنند:
- عاریه دهنده بخواهد طرف مقابل را مجبور به تخلیۀ زراعت کند؛ چه با پرداخت خسارت محصول و چه بدون آن.
- عاریه گیرنده بخواهد محصول خود را تا زمان برداشت در زمین باقی بگذارد؛ چه با پرداخت اجاره‌‌بهای زمین و چه بدون آن.

مسأله 1259. اگر کسی زمینی را برای ساختن بناء به دیگری عاریه دهد، نسبت به فسخ عاریه پس از احداث بناء در زمین - هرچند به صورت نیمه تمام - مسألۀ قبل جاری می‌شود.

مسأله 1260. اگر عاریه دهنده بمیرد یا دیوانه و یا بیهوش شود، در مورد باطل شدن عاریه و وظیفۀ عاریه‌گیرنده، مسائل «1229 تا 1231» - که در فصل «ودیعه» ذکر شد - جاری می‌شود.
برگرداندن مال مورد عاریه ← → ضمان عاریه‌گیرنده
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français