مسأله 1049. اگــر فــرد مـال شخصــی را بدون اجازۀ وی، در ازای مال خــود (مانـــنــد طلبی که از وی داشته) تصاحب نماید، این عمل «تقاصّ» نامیده می‌شود.

مسأله 1050. فردی که از دیگری طلبکار است، با وجود شرایط ذیل می­تواند بدون رضایت و اجازۀ بدهکار طلب خویش را از مال وی تقاصّ نماید:
1. بدهکار از بدهی خود به طلبکار اطلاع داشته باشد؛
2. بدهکار توانایی پرداخت بدهی­اش به طلبکار را داشته باشد[1] و با وجود مطالبۀ طلبکار، از پرداخت آن امتناع ‌ورزد یا امروز و فردا کند؛[2]
3. طلب مذکور بدون مدّت (حالّ) بوده، یا مدّت آن فرا رسیده باشد؛
4. حقّ شخص ثالثی به مال مورد تقاصّ تعلّق نگرفته باشد که مانع از تقاصّ شود. بنابراین، تقاصّ نمودن از مالی که بدهکار آن را به صورت «گرو» و «رهن شرعی» نزد دیگری قرار داده جایز نیست.
شایان ذکر است، طلبکار با وجود شرایط مذکور، می‌تواند - هرچند بدون اذن حاکم شرع - از اموال بدهکار تقاصّ نماید، اگر چه مال مورد تقاصّ از لحاظ جنس با طلب وی متفاوت باشد.[3]