---

[1]. نه به صورت عین شخصی و نه به صورت کلّی در ذمّۀ خود فرد یا شخص دیگر که «دین» محسوب شود؛ حکم دریافت مبلغ در ازای تأخیر «دین» در مسائل «1040 و 1041» و حکم دریافت مبلغ در ازای تأخیر در تحویل عین شخصی در مسألۀ «1047» ذکر گردیده است و توضیح معنای عین شخصی از مسائل «81 تا 83» معلوم می‌شود.

[2]. این حکم، در موردی است که دیر‌کرد مذکور به صورت «شرط فعل» در ضمن عقد ذکر شده باشد؛ امّا اگر در ضمن عقد شرط شده: «در صورت تأخیر به ازای هر روز فلان مبلغ را مدیون باشی»، چنین شرطی که شرط نتیجه ­نامیده می­شود، بنابر فتویٰ صحیح نیست؛ فرق بین شرط فعل و شرط نتیجه، از توضیحات مسائل «299 و 300» و صفحۀ «248»، پاورقی «1» معلوم می‌شود.

[3]. یا مانند آنکه فرد کالایی را به شخصی به قیمت معیّنی نقد بفروشد و با خریدار در ضمن معامله پرداخت مبلغ اضافه‌ای را شرط کند و نیز شرط نماید اگر خریدار پرداخت مبلغ مذکور را تأخیر بیندازد، در ازای هر ماه تأخیر، باید فلان مبلغ معیّن را به عنوان دیرکرد بپردازد.