پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)

مالکیّت محصول قرض ربوی ← → پس دادن یا پس گرفتن خود مال قرض داده شده

ربا در قرض / تعریف قرض ربوی و حکم حرمت و مالکیّت اصل قرض

همان طور که در فصل «معاملات باطل و حرام» ذکر شد، ربا بر سه قسم است، که در این فصل احکام قسم دوم آن (ربای در قرض) بیان می­شود.
مسأله 1016. ربای در قرض عبارت است از اینکه قرض دهنده در ضمن عقد قرض، زیاده‌ای را - که دارای ارزش مالی است - بر عهدۀ قرض گیرنده شرط نماید؛ مانند اینکه از وی بخواهد مبلغی را بیش از آنچه قرض گرفته، به وی پس دهد، که تفصیل آن در ضمن مسائل بعد خواهد آمد.
مسأله 1017. ربا‌خواری از گناهان بزرگ است و مذمّتی که دربارۀ رباخواران در قرآن مجید و روایات وارد شده، دربارۀ کمتر گناهی دیده می‌شود.
ربا دادن مثل ربا گرفتن حرام است، ولی اصل قرض صحیح است[1] و کسی که مالی را به صورت قرض ربوی گرفته، مالک آن می‏شود و حقّ تصرّف در آن را دارد.[2]
مسأله 1018. همان طور که انعقاد قرض ربوی و پذیرفتن شرط ضمن آن حرام است، ادای زیاده به عنوان وفای به شرط ربا و نیز، دریافت آن حرام می‌باشد.

[1]. با فرضی که شرایط صحّت عقد قرض که سابقاً بیان شد، رعایت شده باشد.
[2]. البتّه، این حکم در صورتی است که قرض گیرنده از اشخاص یا بخش­های خصوصی قرض ربوی گرفته باشد، امّا اگر قرض گیرنده از بخش دولتی مثل بانک­های دولتی یا بخش مشترک، قرض ربوی بگیرد، علاوه بر حرام بودن آن، اصل قرض هم باطل است و آنچه را قرض گرفته مالک نمی­شود؛
تفصیل احکام آن در جلد چهارم، فصل «احکام بانک­ها و مؤسّسات مالی و اعتباری» خواهد آمد.
مالکیّت محصول قرض ربوی ← → پس دادن یا پس گرفتن خود مال قرض داده شده
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français