شرایط مالی که قرض داده میشود / 1. عین باشد

مسأله 1004. مالی که قرض داده می‌شود باید عین شخصی[1] باشد. بنابراین، انسان نمیتواند مالی را که از دیگران طلبکار است (کلّی در ذمّۀ دیگری)، قبل از دریافت و وصول آن، به شخص دیگری قرض دهد؛[2] البتّه، برای رسیدن به هدف مذکور در مورد قرض دادن طلب، فرد میتواند شخصی را که می‌خواهد به او قرض دهد، وکیل نماید تا طلبش را از بدهکار وصول نموده، سپس آن را به وکالت از قرض دهنده به خود قرض دهد.[3]

مسأله 1005. قرض دادن پول اعتباری[4] و وجه اعتباری، صحیح نمی‌باشد.

مسأله 1006. قرض دادن کلّی در معیّن[5] صحیح است؛ مانند اینکه فردی یک اسکناس 100 هزار تومانی از بین چند اسکناس 100 هزار تومانی معیّن را قرض دهد.

مسأله 1007. قرض دادن منفعت عین - مانند منافع خانه یا مغازه - صحیح نیست؛ البتّه کسی که می‌خواهد منفعت مال خود را برای مدّتی در اختیار دیگری قرار دهد، میتواند غیر از اجاره، از عقد صلح یا عاریه با رعایت شرایط آن استفاده نماید.

[1]. معنای عین شخصی، از توضیحاتی که در مسائل «81 تا 83» ذکر شد، ‌فهمیده می‌شود.

[2]. بنابراین، قرض دادن موجودی حساب پس‌انداز - با فرض اینکه حقیقت حساب پس‌انداز قرض باشد - تا وقتی آن موجودی به صورت پول دریافت نشده، ‌قرض دادن طلب شخص از بانک (یا صندوق و مانند آن) محسوب شده و صحیح نمی‌باشد.
یکی از روش‌های جایگزین صحیح برای هدف مذکور، استفاده از قرارداد «صلح» است به این صورت که فردی که می‌خواسته مثلاً 10 میلیون تومان 6 ماهه قرض بگیرد، به طرف مقابل بگوید: «10 میلیون تومان 6 ماهه برای شما در ذمّۀ خود مصالحه می‌کنم، در مقابل اینکه 10 میلیون تومان وجه اعتباری به حساب من منتقل کرده و تصرّف در آن را به‌طور مجّانی برایم مباح نمایی» و طرف مقابل هم صلح را قبول کند.
شایان ذکر است، با انعقاد چنین صلحی انسان می‌تواند مواردی همچون «یارانۀ» خود را نیز با هدف مذکور به دیگری واگذار نماید.

[3]. اگر کسی مبلغی را به صورت نقل اعتباری قرض داده، هرچند این قرض به جهت نکاتی که در این مسأله و مسألۀ «1002» ذکر شد (عدم صحّت قرض دادن طلب یا عدم تحویل مال قرض داده شده)، چنین قرضی باطل است، ولی پس از مصرف آن وجه، توسّط قرض گیرنده، ‌وی مبلغ مذکور را به قرض دهنده مدیون می‌گردد (این مدیون شدن بر اساس ضمان اتلاف است)؛ بنابراین، «بدهکار و مدیون شدن فرد» که نتیجۀ قرض است، ‌حاصل می‌گردد؛ البتّه، اگر قرض باطل مذکور، شرایطی داشته باشد مثل آنکه قرض گیرنده شرط کرده دین خود را 6 ماه دیگر بپردازد، چنین شرطی باطل و بی‌اثر است و وی چنانچه توانایی مالی داشته باشد با مطالبۀ‌ طرف مقابل باید دین خود را فوراً ادا نماید.

[4]. مانند قرض دادن ارزهای دیجیتال (رمز‌ ارزها).

[5]. معنای کلّی در معیّن، در مسألۀ «84» ذکر شد.

2. مبهم و نامعیّن نباشد ← → شرایط قرض دهنده و قرض گیرنده

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)

شرایط مالی که قرض داده می­شود / 1. عین باشد

شرایط مالی که قرض داده میشود / 1. عین باشد