پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)

منافع مال مورد رهن ← → 2. شرعاً تصرّف در آن جایز باشد

3. خرید و فروش و معاوضۀ آن صحیح باشد

مسأله 978. گرو گذاشتن چیزی که شرعاً قابل خرید و فروش نمی‌باشد، مانند شراب، آلات مخصوص موسیقی حرام، وسائل قمار، صحیح نیست.
همین طور، گرو گذاشتن مالی که وقف شده - مانند زمین وقفی هرچند وقف خاص[1] - صحیح نیست، مگر آنکه یکی از مجوّزهای شرعی فروش وقف وجود داشته باشد و مانع شرعی دیگری از گرو قراردادن آن نباشد؛
همچنین، رهن قرار دادن بناء یا درختانی که در زمین خراجیّه[2] است به‌طور مستقل اشکال ندارد، امّا رهن قرار دادن زمین خراجیّه هرچند به‌طور غیر مستقل (تبعی) در ضمن رهن بناء و درختان صحیح نمی­باشد.

مسأله 979. گرو گذاشتن شناسنامه، کارت ملّی یا سایر مدارک شناسایی معتبر به عنوان رهن شرعی صحیح نیست.
بنابراین، اگر فرد در هنگام اعطای قرض، مثلاً شناسنامه یا کارت ملّی قرض گیرنده را به عنوان گرو بگیرد، رهن شرعی واقع نمی­شود؛ ولی به عنوان شرط ضمن عقد قرض[3] اشکال ندارد، به این صورت که قرض دهنده در ضمن قرض شرط کند مدرک شناسایی قرض گیرنده تا وقت ادای قرض نزد وی امانت بماند، در این صورت می­تواند از پس دادن آن تا ادای کامل بدهی، امتناع ورزد.

[1]. مانند وقف بر اولاد و ذریّه.

[2]. منظور از زمین­های خراجیّه (أراضی خراجیّه) در مسألۀ «1350»، قسم سوّم از زمین­های موات بالعارض ذکر می­شود.

[3]. به خودی خود و با قطع نظر از عناوین دیگر.
منافع مال مورد رهن ← → 2. شرعاً تصرّف در آن جایز باشد
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français