پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)

فوت طلبکار ← → پرداخت بدهی از جنس دیگر

دیون و مطالبات متوفّی / فوت بدهکار

مسأله 943. اگر بدهکار بمیرد، واجب است بدهی­های او از اصل مالش پرداخت شود[1] و دیون مدّت­دار او تبدیل به دین حالّ گردیده و طلبکاران می‌توانند طلب خویش را قبل از فرا رسیدن موعد اولیّۀ آن، مطالبه نمایند.
در صورت فوق، پرداخت بدهی‌های متوفّیٰ از اموال وی[2] واجب است، هرچند با فروش اموالی باشد که از «مستثنیات دین»[3] محسوب می­شود. بنابراین، حکم مستثنیات دین مانند خانۀ مسکونی مورد احتیاج، فقط مربوط به زمان زنده بودن بدهکار است و شامل بعد از وفات وی نمی­شود.[4]
شایان ذکر است، این حکم شامل اموالی که بعد از وفات حاصل می­شود، ولی در حکم مال متوفّیٰ است نیز می­شود. بنابراین، اگر شخصی به قتل برسد، دیۀ شرعی که بابت قتل ثابت می­شود، در حکم دارایی وی است و بدهی­های وی از آن پرداخت می­شود. همین طور است حکم، اگر فرد در زمان حیات خود دامی را برای صید نصب کند و بعد از وفاتش ماهی یا حیوان وحشی مانند آهو در آن واقع شود.[5]

[1]. مگر آنکه وصیّت کرده باشد بدهی‌های وی را از ثلث مالش بپردازند و در این صورت، چنانچه ثلث مال کافی نباشد، باقیماندۀ بدهی از اصل مال کسر می­شود.
[2]. پرداخت بدهی متوفّی از «زمین موات» که مورّث در زمان حیات خویش اقدام به تحجیر و احیای آن نکرده، ولی سند رسمی آن به نام وی بوده، حکم ویژه­ای دارد که در مسألۀ «1368» ذکر می­ شود.
[3]. معنای مستثنیات دین، در مسألۀ «901»ذکر شد.
[4]. حکم کسی که مالی را به شخصی قرض داده یا فروخته و از این بابت از وی طلبکار می­باشد و بعد از وفات آن شخص، عین مالش در ماترک متوفّیٰ موجود است در فصل «حَجْر»، مسألۀ «1684» ذکر می‌شود.
[5]. به جلد چهارم، فصل «وصیّت»، مسألۀ «1047» و فصل «دیات»، مسائل «1363 و 1437» مراجعه شود.
فوت طلبکار ← → پرداخت بدهی از جنس دیگر
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français