کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)
جستجو در:
کیفیّت رهایی از بدهی به بچّۀ نابالغ ←
→ نامعلوم بودن طلبکار
شرایط مستحقین ردّ مظالم
مسأله 931. منظور از فقیر - که مستحقّ دریافت «ردّ مظالم» میباشد - فقیری است که توضیح آن در جلد دوّم مسألۀ «807» و مسائل پس از آن بیان شد و نیز لازم است فقیری که به وی ردّ مظالم داده میشود، مسلمان، بلکه شیعۀ دوازده امامی باشد.
مسأله 932. ردّ مظالم را به کسی که نفقۀ او بر فرد ردّ مظالم دهنده واجب است (مانند پدر و مادر و فرزند و زوجۀ دائمی) - با توضیحاتی که در جلد دوّم، فصل «زکات»، مسألۀ «994» و مسائل بعد از آن ذکر شد - نمیتوان پرداخت نمود.
مسأله 933. اگر فرد بمیرد و ردّ مظالم بدهکار باشد، چنانچه کسانی که واجب النّفقۀ او در زمان حیاتش بودند، فقیرند، میتوان ردّ مظالم مذکور را - با رعایت سایر شرایط استحقاق - به آنان پرداخت نمود.
مسأله 934. فقیری که مستحقّ ردّ مظالم میباشد، لازم نیست عادل باشد؛ ولی بنابر احتیاط واجب ردّ مظالم به فقیری که تارک الصّلاة یا شارب الخمر یا متجاهر به فسق است و آشکارا گناه میکند داده نشود.
مسأله 935. کسی که ردّ مظالم را در معصیت مصرف میکند، نباید ردّ مظالم به او بدهند، همچنین بنابر احتیاط واجب نباید پرداخت ردّ مظالم به وی کمک به گناه یا تشویق بر کار قبیح و ناپسند محسوب شود.
مسأله 936. فردی که سیّد نیست میتواند ردّ مظالمش را به فقیر سیّد بپردازد؛ ولی احتیاط مستحب است که آن را به فقیر غیر سیّد بدهد.
مسأله 937. دادن ردّ مظالم به غیر فقیر، مانند صرف مال در مشاهد مشرّفه، مساجد و حسینیهها یا هیئات مذهبی و مراسم عزاداری کافی نیست و موجب بریء الذمّه شدن فرد نمیشود.
مسأله 938. در مواردی که وظیفۀ بدهکار، صدقه دادن به فقرا به عنوان ردّ مظالم است، چنانچه بعد از پرداخت صدقه، طلبکار پیدا شود و به صدقه راضی نگردد، بدهکار بنابر احتیاط واجب ضامن میباشد.[1]
مسأله 939. اگر فردی که باید ردّ مظالم بپردازد خود، فقیر باشد، نمیتواند ردّ مظالم را برای خویش هزینه نماید، بلکه باید آن را به فقیر دیگر که شرایط استحقاق را دارا است بدهد.
مسأله 932. ردّ مظالم را به کسی که نفقۀ او بر فرد ردّ مظالم دهنده واجب است (مانند پدر و مادر و فرزند و زوجۀ دائمی) - با توضیحاتی که در جلد دوّم، فصل «زکات»، مسألۀ «994» و مسائل بعد از آن ذکر شد - نمیتوان پرداخت نمود.
مسأله 933. اگر فرد بمیرد و ردّ مظالم بدهکار باشد، چنانچه کسانی که واجب النّفقۀ او در زمان حیاتش بودند، فقیرند، میتوان ردّ مظالم مذکور را - با رعایت سایر شرایط استحقاق - به آنان پرداخت نمود.
مسأله 934. فقیری که مستحقّ ردّ مظالم میباشد، لازم نیست عادل باشد؛ ولی بنابر احتیاط واجب ردّ مظالم به فقیری که تارک الصّلاة یا شارب الخمر یا متجاهر به فسق است و آشکارا گناه میکند داده نشود.
مسأله 935. کسی که ردّ مظالم را در معصیت مصرف میکند، نباید ردّ مظالم به او بدهند، همچنین بنابر احتیاط واجب نباید پرداخت ردّ مظالم به وی کمک به گناه یا تشویق بر کار قبیح و ناپسند محسوب شود.
مسأله 936. فردی که سیّد نیست میتواند ردّ مظالمش را به فقیر سیّد بپردازد؛ ولی احتیاط مستحب است که آن را به فقیر غیر سیّد بدهد.
مسأله 937. دادن ردّ مظالم به غیر فقیر، مانند صرف مال در مشاهد مشرّفه، مساجد و حسینیهها یا هیئات مذهبی و مراسم عزاداری کافی نیست و موجب بریء الذمّه شدن فرد نمیشود.
مسأله 938. در مواردی که وظیفۀ بدهکار، صدقه دادن به فقرا به عنوان ردّ مظالم است، چنانچه بعد از پرداخت صدقه، طلبکار پیدا شود و به صدقه راضی نگردد، بدهکار بنابر احتیاط واجب ضامن میباشد.[1]
مسأله 939. اگر فردی که باید ردّ مظالم بپردازد خود، فقیر باشد، نمیتواند ردّ مظالم را برای خویش هزینه نماید، بلکه باید آن را به فقیر دیگر که شرایط استحقاق را دارا است بدهد.
[1]. البتّه دریافت آن برای طلبکار با رعایت آنچه در صفحۀ «437»، پاورقی «1» ذکر شد، جایز است.