مسأله 894. اگر طلبکار طلب خود را مطالبه کند و طلب بدون مدّت بوده یا وقت آن رسیده باشد، چنانچه بدهکار بتواند بدهی خود را بدهد، واجب است فوراً آن را بپردازد؛
هر چند برای این کار لازم باشد اموال خود همچون کالای تجاری یا زمین اضافه یا باغ یا خانۀ غیر مسکونی را بفروشد[1] یا طلب خویش را در صورتی که شرعاً استحقاق مطالبه داشته باشد، مطالبه نماید یا املاک خود را اجاره دهد و یا مالی را قرض‌الحسنه بگیرد.
بنابراین، بر بدهکار واجب است هر کدام از موارد فوق را در صورتی که مشقّت زیادی (که معمولاً‌ قابل تحمّل نیست) نداشته باشد، برای پرداخت بدهی خود انجام دهد؛ در غیر این صورت، گناهکار می‌باشد.
مسأله 895. اگر انسان بدهی حالّ داشته باشد و طلبکارش طلب خویش را از وی مطالبه می‌نماید، پرداخت بدهی مذکور مقدّم است بر صرف مال در امور مستحبی یا مباح، همچون نفقات توسعه­ای برای خودش یا خانواده­اش یا سفر زیارتی یا تفریحی یا مساعدت مالی نیازمندان یا خیرات و مبرّات؛
البتّه، صدقه دادن به مقدار اندک، برای دفع بلا و افزایش رزق و مانند آن اشکال ندارد.
مسأله 896. بدهکاری که نمی‏تواند بدهی خود را بپردازد، اگر کار و کسب درآمد برای او آسان باشد، یا شغل و کسب و کاری داشته باشد، واجب است کار کند و بدهی خویش را بپردازد؛
بلکه در غیر این دو صورت نیز، اگر بتواند کاری کند که لایق شأنش باشد و مشقّت فوق‌العاده برای او نداشته نباشد، احتیاط واجب آن است که کار کرده و بدهی خویش را بپردازد.
مسأله 897. اگر بدهکار تصرّفاتی مثل صلح و هبۀ (بخشش) بدون عوض به قصد فرار از پرداخت بدهی در اموالش انجام دهد، صحّت آن محلّ اشکال است و مراعات مقتضای احتیاط در این مورد ترک نشود؛ مخصوصاً در صورتی که وی امید به دست آوردن مال دیگری برای پرداخت بدهی ­هایش نداشته باشد.