پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)

نقد کردن طلب مدّت‌دار از طریق مصالحه ← → ربا در قرارداد صلح

مصالحۀ دو طلب با یکدیگر

مسأله 875. اگر دو نفر، هر یک از شخص سوّم طلبی داشته باشند، چنانچه صلح موجب ربا یا اشکال شرعی دیگر نباشد، می‌توانند طلب‌ها را با یکدیگر مصالحه کنند؛ مثلاً اگر «علی» 100 کیلوگرم برنج و «حسن» 10 میلیون تومان پول از «سعید» طلب داشته باشند، در صورتی که «علی» و «حسن» طلب‌هایشان را با هم مصالحه کنند، از آن پس طلب «حسن» از «سعید»، برنج و طلب «علی» از «سعید» پول خواهد بود.
برخی از مواردی که مصالحۀ طلب‌ها به جهت ربا یا اشکال شرعی دیگر صحیح نیست، در مسألۀ بعد ذکر می‌شود.

مسأله 876. اگر طلب مذکور در مسألۀ قبل مربوط به معاملۀ سلف باشد، مصالحۀ آن قبل از سررسید سلف، بنابر احتیاط واجب صحیح نیست و بعد از آن اشکال ندارد.[1]
همین طور، اگر طلب مذکور از اشیای وزنی یا پیمانه­ای - غیر از میوه­جات (ثِمار) - باشد و طلبکار بخواهد قبل از قبض و تحویل، آن را با سود به طلبکار دیگر مصالحه نماید، بنابر احتیاط واجب صحیح نیست و بعد از تحویل گرفتن، مصالحۀ آن اشکال ندارد.[2]
همچنین، اگر یکی از طلبکاران 100 کیلوگرم برنج از یک نوع و دیگری 150 کیلوگرم برنج از نوع دیگر طلب داشته باشند، از آنجا که مبادلۀ آنها موجب ربا است، نمی‌توانند طلب‌ها را با یکدیگر مصالحه نمایند.

مسأله 877. اگر دو نفر، هر یک از دو نفر دیگر طلب داشته باشند، مشابه حکم مسألۀ «875» دربارۀ مصالحۀ طلب‌ها، در این مورد نیز جاری می‌باشد و صلح آنها در صورتی که موجب ربا یا اشکال شرعی دیگر نباشد، صحیح است؛ مثلاً چنانچه «علی» 10 میلیون تومان از «سعید» طلب داشته و «حسین» 500 هزار دینار از «حمید» طلب داشته باشند و زمان پرداخت هر دو طلب فرا رسیده باشد، در صورتی که «علی» و «حسین» طلب‌ها را با هم مصالحه کنند، از آن پس «علی» از «حمید» 500 هزار دینار و «حسین» از «سعید» 10 میلیون تومان طلبکار خواهند بود.

[1]. توضیح این حکم، در مسألۀ «249» بیان شد.

[2]. توضیح این حکم، در مسأله «212» بیان شد.
نقد کردن طلب مدّت‌دار از طریق مصالحه ← → ربا در قرارداد صلح
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français