کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)
جستجو در:
مساقات باطل ←
→ 6. سهم دو طرف، به صورت درصدی یا کسری از محصول باشد
فوت مالک یا باغبان
مسأله 841. اگر بعد از انعقاد قرارداد مساقات معاوضی،[1] مالک درختان یا باغبــان بمیــرد، مساقات به هم نمــیخورد و وارثان، جانشیــن کسی که فوت کرده میشونــد؛
البتّه، چنانچه در مساقات قید کرده باشند که باغبان خودش نگهداری و باغبانی درختان را انجام دهد، طوری که فقط کار شخص باغبان مورد قرارداد مساقات قرار گرفته باشد، با فوت وی مساقات خود به خود فسخ میشود.
مسأله 842. اگر در مساقات شرط شده باشد که باغبان خودش نگهداری و باغبانی کند،[2] در این صورت، با فوت وی مساقات صحیح است و مالک درختان میتواند راضی شود تا فردی که ورثۀ باغبان تعیین میکنند کار را انجام دهد، همچنان که میتواند مساقات را فسخ کند.
مسأله 843. اگر کارهایی که حسب عقد مساقات - چه به صورت قید و چه به صورت شرط - بر عهدۀ باغبان بوده که خودش انجام دهد، در هنگام فوت باغبان تمام شده باشد، مساقات صحیح است، هرچند زمان برداشت محصول نرسیده باشد و در این صورت، ورثۀ باغبان سهم وی از محصول را ارث میبرند و آنان میتوانند مالک را وادار کنند که سهمشان از محصول تا تمام شدن مدّت مساقات در باغ باقی بماند.
مسأله 844. اگر در مساقات قید و شرطی نباشد که کارهای پرورش درختان و باغبانی را خود باغبان انجام دهد و باغبان بمیرد، چنانچه ورثۀ باغبان خود اقدام به انجام باقیماندۀ کار نکنند و برای آن اجیر هم نگیرند، حاکم شرع میتواند از مال متوفّیٰ برای انجام کارهای باقیمانده اجیر بگیرد و محصول را بین مالک و ورثۀ باغبان تقسیم نماید.
البتّه، چنانچه در مساقات قید کرده باشند که باغبان خودش نگهداری و باغبانی درختان را انجام دهد، طوری که فقط کار شخص باغبان مورد قرارداد مساقات قرار گرفته باشد، با فوت وی مساقات خود به خود فسخ میشود.
مسأله 842. اگر در مساقات شرط شده باشد که باغبان خودش نگهداری و باغبانی کند،[2] در این صورت، با فوت وی مساقات صحیح است و مالک درختان میتواند راضی شود تا فردی که ورثۀ باغبان تعیین میکنند کار را انجام دهد، همچنان که میتواند مساقات را فسخ کند.
مسأله 843. اگر کارهایی که حسب عقد مساقات - چه به صورت قید و چه به صورت شرط - بر عهدۀ باغبان بوده که خودش انجام دهد، در هنگام فوت باغبان تمام شده باشد، مساقات صحیح است، هرچند زمان برداشت محصول نرسیده باشد و در این صورت، ورثۀ باغبان سهم وی از محصول را ارث میبرند و آنان میتوانند مالک را وادار کنند که سهمشان از محصول تا تمام شدن مدّت مساقات در باغ باقی بماند.
مسأله 844. اگر در مساقات قید و شرطی نباشد که کارهای پرورش درختان و باغبانی را خود باغبان انجام دهد و باغبان بمیرد، چنانچه ورثۀ باغبان خود اقدام به انجام باقیماندۀ کار نکنند و برای آن اجیر هم نگیرند، حاکم شرع میتواند از مال متوفّیٰ برای انجام کارهای باقیمانده اجیر بگیرد و محصول را بین مالک و ورثۀ باغبان تقسیم نماید.
[1]. معنای مساقات معاوضی، در مسألۀ «822» ذکر شد.
[2]. فرق قید و شرط، از توضیحات مسألۀ «473» معلوم میشود.