کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)
جستجو در:
واگذاری مغازه به تاجر برای کسب و کار در مغازه ←
→ روش جایگزین
شیوۀ صحیح بعضی از قراردادهای رایج بین مردم / واگذاری ماشین به راننده برای کار
مسأله 758. اگر صاحب اتومبیل بخواهد ماشین خود را به رانندهای بدهد تا کار کند و در سود شریک باشند، میتواند قرارداد «جُعاله»ای را منعقد کند، به این صورت که صاحب ماشین به راننده بگوید: «اگر در فلان مدّت با این ماشین برای من کار حمل و نقل مسافر را انجام دهی، نیمی از کارکِردت (اجرتها و کرایههای دریافتی از مردم)، به عنوان حقّ الزحمه (جُعْل)، مال خودت باشد».
در این صورت، راننده نصفی از اجرت حاصل از مسافرکشی را برای خودش برداشته و نصف دیگر را به صاحب ماشین میدهد.[1]
مسأله 759. اگر فردی که صاحب اتومبیل است به راننده بگوید: «با ماشین برای خودت کار کن و هر چه سود به دست آوردی به نسبت نصف، نصف در آن شریک باشیم»،[2] چنین قرارداد و شراکتی باطل است و در این صورت، تمام اجرت حاصل شده مال راننده است و صاحب ماشین تنها مستحقّ اجرت المثل منافع ماشین، در مدّتی که در اختیار راننده بوده میباشد.[3]
در این صورت، راننده نصفی از اجرت حاصل از مسافرکشی را برای خودش برداشته و نصف دیگر را به صاحب ماشین میدهد.[1]
مسأله 759. اگر فردی که صاحب اتومبیل است به راننده بگوید: «با ماشین برای خودت کار کن و هر چه سود به دست آوردی به نسبت نصف، نصف در آن شریک باشیم»،[2] چنین قرارداد و شراکتی باطل است و در این صورت، تمام اجرت حاصل شده مال راننده است و صاحب ماشین تنها مستحقّ اجرت المثل منافع ماشین، در مدّتی که در اختیار راننده بوده میباشد.[3]
[1]. شایان ذکر است اگر مبلغی که راننده به صاحب ماشین مثلاً ماهانه پرداخت مینماید مبلغ ثابتی باشد، صاحب ماشین میتواند برای تحقّق این مقصود، ماشینش را به مبلغ معیّن و مدّت مشخّص به راننده اجاره دهد.
[2]. به عبارت دیگر «کار از تو و ماشین از من».
[3]. چنانچه تا کنون از این روش استفاده کردهاند، برای تصحیح امر، هر یک میتواند دیگری را نسبت به بدهی وی بریء الذمّه نماید تا دینی به عهدۀ هیچ یک نباشد یا به صورت دیگری با یکدیگر مصالحه نمایند؛ البتّه، در صورت دارا بودن شرایط تهاتر قهری - که در مسألۀ «965» ذکر میشود - به تناسب طلبشان از یکدیگر، خود به خود تسویه حساب صورت میگیرد. همچنین، اگر عین اجرتی که صاحب ماشین از راننده دریافت کرده موجود باشد، راننده میتواند آن را به وی ببخشد.