مسأله 713. اگر انسان مبلغی به فردی بدهد که می‌خواهد با آن تجارت و کسب و کار کند و از او بخواهد ماهانه مقداری مشخّص یا به صلاح ‌دید خود به عنوان سود به وی بپردازد، چند صورت دارد که از جملۀ آنها دو صورت ذیل است:
الف. پرداخت مبلغ اولیّه به عنوان قرض باشد - چه اینکه سود شرط شده، مبلغی معیّن باشد و چه غیر معیّن - این کار ربا و حرام می‌باشد، هرچند اصل قرض با توضیحاتی که در فصل «قرض» ذکر می‌شود، صحیح است.
ب. پرداخت مبلغ به عنوان مضاربه باشد و دیگری (عامل) متعهّد شود از طرف صاحب سرمایه تجارت کند؛ در این صورت، چنانچه مقدار سهم سود عامل تعیین نشده یا مبلغ معیّنی (مثلاً ماهانه 1­ میلیون تومان) - نه به صورت کسر یا درصدی از سود - تعیین شده، حکم مضاربۀ باطل را دارد که در مسائل «704 و 705» ذکر شد؛ امّا اگر سهم عامل به صورت کسر یا درصد معیّنی از سود تعیین شده و سایر شرایط مضاربه رعایت شده و سود ثابت یا به صلاحدید به‌طور علی الحساب پرداخت شده تا بعد مصالحه صورت پذیرد، حکم مضاربۀ صحیح را دارد.[1]