مسأله 636. جُعْل و عوض به صورت‌های مختلفی ممکن است قرار داده شود، همچون «عین مال»[1] مانند «100 هزار تومان پول» و «عمل»، مثل آنکه جاعل بگوید: هر کس فلان کار را انجام دهد، لباسی برایش می‌دوزم.

مسأله 637. چیزی که به عنوان جُعْل (عوض انجام کار) قرار داده می‌شود، لازم نیست کاملاً معلوم باشد و اگر طوری است که اقدام عامل بر انجام کار، غیر معقول و سفیهانه شمرده نشود، کافی است؛ پس اگر جاعل بگوید: «چنانچه کالای مرا به مبلغی بیش از 100 هزار تومان فروختی، مقدار اضافه مال خودت باشد» یا بگوید: «هر کس کیف پول گمشدۀ مرا بیابد، نیمی از پول‌های آن را به خودش می‌دهم» یا «به او 100 کیلو گرم برنج می‌دهم (و نوع آن را تعیین نکند)»، جعاله صحیح است.

مسأله 638. اگر جاعل بگوید: «هر کس اسب گمشدۀ مرا پیدا کند، پولی (یا چیزی) به او می‌دهم»، به جهت اینکه اقدام عامل برای یافتن اسب در ازای مبلغی کاملاً نامعلوم، سفیهانه و غیر معقول به حساب می‌آید، جعاله باطل است و اگر کسی کار را انجام دهد مستحقّ اجرت المثل می‌باشد.

مسأله 639. اگر عوض انجام کار (جُعْل) به صورت درصدی از هزینه‌های کار تعیین شود؛ مثلاً صاحب کار با معمار قرارداد جعاله منعقد کند و حقّ الزّحمۀ او را 10 درصد از مبلغ هزینه‌های کار - اعم از اجرت کارگر و... - قرار دهد، اشکال ندارد.