پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)

مقایسۀ «جعاله» و «اجارۀ اجیر» ← → سرقفلی

جعاله / تعریف و اقسام جعاله

مسأله 619. «جُعاله» آن است که انسان متعهّد و ملتزم شود در مقابل کاری که دیگری انجام می‌دهد، عوضی[1] بپردازد؛[2] مثل اینکه بگوید: «هر کس فلان گمشدۀ مرا پیدا کند، 100 هزار تومان به او می‌دهم»؛ کسی که به این امر ملتزم می‌شود، «جاعل» و کسی که کار را انجام می‌دهد، «عامل» و عوضی که قرار داده شده، «جُعْل» نام دارد.

مسأله 620. جعاله به دو صورت انجام می‌شود:
الف. «عام»؛ در جعالۀ عام، جاعل پرداخت عوض را برای فرد یا افراد خاصّی قرار نمی‌دهد؛ مثل آنکه بگوید: «هر کس کتاب مرا پیدا کند، به او 10 هزار تومان می‌دهم»؛
ب. «خاص»؛ در جعالۀ خاص، جاعل پرداخت عوض را برای فرد یا افراد خاصّی قرار می‌دهد؛ مثل اینکه به فرزند خود بگوید: «اگر کتاب مرا پیدا کنی، 10 هزار تومان به تو می‌دهم».

مسأله 621. محقّق شدن جعاله - همانند بیع و اجاره - با نوشتن نیز قابل انجام است. بنابراین، جاعل می‌تواند جعاله را با نوشتن اطلاعیّه و مانند آن و قرار دادن در محلّ دید دیگری، منعقد نماید.

[1]. کار و عوض آن شرایطی دارد که توضیح آن در ادامه ذکر می‌شود.

[2]. شایان ذکر است اگر فرد در مقابل انجام کار توسّط دیگری، عوضی را بر عهدۀ خود قرار ندهد، بلکه وعدۀ‌ اهدای مال به کسی دهد که مجّاناً ‌اقدام به عملی نماید، جعاله محقّق نشده و احکام وعده در مورد آن جاری می‌شود و میزان تشخیص در این گونه موارد، قصد افراد است؛ ‌پس اگر مثلاً‌ بگوید: هر کس سورۀ واقعه را حفظ کند، ‌به او 500 هزار تومان می‌دهم، ‌چنانچه منظورش قرار دادن مبلغ مذکور به عنوان عوض برای حفظ سوره باشد، جعاله محقّق شده و امّا اگر مبلغ مذکور یا پرداخت آن را عوض کار قرار ندهد، ‌بلکه صرفاً وعدۀ ‌اهدای مال به کسی باشد که اقدام به حفظ سوره کند، جعاله محقّق نشده و کسی که سورۀ مذکور را حفظ کرده چیزی طلبکار نیست، هرچند وعده دهنده بنابر احتیاط واجب باید به وعدۀ‌خویش عمل نماید.
مقایسۀ «جعاله» و «اجارۀ اجیر» ← → سرقفلی
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français