پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر آقای سید علی حسینی سیستانی

کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)

چند مسألۀ مشترک (بین اجارۀ اعیان و اجارۀ اجیر) ← → ضمان اجیر

فسخ

مسأله 603. موارد حقّ فسخ در اجارۀ اجیر، همانند فسخ در اجارۀ اعیان است که در مسائل «523» و «524» بیان شد؛ برای روشن شدن مطلب، به ذکر دو مثال اکتفا می­شود.
مثال1. اگر اجیر بعد از اجاره بفهمد اجاره ‌بهای عملش بیش از مقداری است که با مستأجر قرارداد بسته است یا مستأجر بفهمد اجیر را گران‌تر از معمول اجاره کرده - چنانچه به‌ گونه‌ای باشد که در مبحث خرید و فروش (قسمت خیار غبن) ذکر شد - کسی که مغبون شده می‌تواند اجاره را فسخ نماید (خیار غبن).
مثال2. اگر صاحب کار در هنگام اجاره با اجیر شرط کند که کار را با کیفیّت معیّن انجام دهد، در صورتی که اجیر به شرط عمل نکند، وی می‌تواند اجاره را فسخ کند (خیار تخلّف شرط).[1]
مسأله 604. اگر اجیر یا مستأجــر بر اساس حقّ فسخــی که دارد اجاره را فســخ کنــد - مثل آنکه یکی از آن دو بفهمد مغبون شده و اجاره را فسخ نماید- چنانچه قبل از انجام عمل، فسخ صورت گیرد، هیچ اجرتی به اجیر تعلّق نمی‌گیرد؛
امّا چنانچه اجاره پس از انجام کامل یا در بین کار فسخ شود، اجیر به اندازۀ مقدار کاری که انجام داده، مستحقّ اجرت ‌المثل می‌باشد،[2] مگر در مورد مسألۀ بعد؛
البتّه، اگر تنها مجموع عمل، مورد اجاره بوده، نه اینکه هر قسمتی از آن مورد اجاره باشد - مثل اینکه فرد اجیر شده تا یک روز روزه بگیرد - چنانچه فسخ در بین آن صورت بگیرد، اجیر مستحقّ هیچ اجرتی نمی‌باشد.
مسأله 605. اگر اجیر در هنگام انعقاد قرارداد اجاره می­دانسته یا احتمال عقلایی می­داده که اجرت قراردادی کمتر از اجرت المثل است و با این حال، اقدام به انعقاد قرارداد اجاره به کمتر کرده، چنانچه بعد از پایان کار، قرارداد اجاره فسخ شود، اجیر فقط به اندازۀ اجرت قراردادی طلبکار می‌باشد.

[1]. اگر طرفین یا یکی از آن دو (مستأجر یا اجیر) در قرارداد اجاره، حقّ فسخ (خیار) خود را پس از اجاره ساقط کنند، یا آنکه در ضمن اجاره شرط شود که حقّ فسخ (خیار) نداشته باشند، خیار ساقط می‌شود؛ گاه این امر نسبت به تمام خیارات صورت می­پذیرد و گاه نسبت به برخی از خیارات می‌باشد.
[2]. شایان ذکر است، همان طور که در مسألۀ «528» ذکر شد، اگر حقّ فسخ به‌ گونه‌ای لحاظ شده که اجاره نسبت به مقدار باقیمانده از کار فسخ شود، نه مقدار سپری شده، مانند غالب موارد در خیار شرط، در این صورت مستأجر باید به اندازۀ مقدار کاری که اجیر انجام داده - به نسبت، اجرت قراردادی را بپردازد.
چند مسألۀ مشترک (بین اجارۀ اعیان و اجارۀ اجیر) ← → ضمان اجیر
العربية فارسی اردو English Azərbaycan Türkçe Français