کتب فتوایی » توضیح المسائل جامع جلد (3) (چاپ 1403)
جستجو در:
نوع دوّم اجاره: اجیر شدن اشخاص / تعریف و اقسام اجارۀ نوع دوّم ←
→ چند مسألۀ متفرّقه در اجارۀ نوع اوّل (اعیان) / فوت موجر یا مستأجر
اجارۀ مال موقوفه
مسأله 532. اگر مالی که وقف شده تا منافع آن ملک بَطْنها و نسلهای متعدّد یکی پس از دیگری باشد (وقف ترتیبی)، در زمان یک نسل اجاره داده شود و قبل از تمام شدن مدّت اجاره، تمام افراد آن نسل از دنیا رفته و موقوفه به نسل بعد منتقل شود، دو صورت دارد:[1]
الف. خود بطن (نسل) اوّل مال را اجاره دادهاند؛[2]
در این صورت، اجاره نسبت به نسل دوّم فضولی میباشد. پس اگر نسل بعدی آن را اجازه ندهند، اجاره نسبت به باقیماندۀ مدّت باطل است و چنانچه مستأجر مثلاً تمام اجاره بها را پرداخته، میتواند مقدار اضافه را از اموال ماترک نسل اوّل پس بگیرد.
ب. اجاره توسط متولّی شرعی موقوفه[3] و با توجّه به مصلحت نسل یا نسلهای بعد صورت گرفته (در جایی که ولایت متولّی منحصر به نسل موجود نبوده؛ بلکه نسبت به نسلهای آینده هم ولایت داشته یا اینکه اجاره بر اساس مصلحت موقوفه انجام شده باشد)؛
در این صورت، اجاره به قوّت خود باقی است و نسل بعد، مالک اجرت به نسبت مقدار باقی مانده میشوند؛
مثلاً اگر متولّی، موقوفه را برای 20 سال در مقابل هر سال 10 میلیون تومان اجاره داده و پس از 10 سال تمام افراد نسل اوّل از دنیا بروند، اجاره بها در 10 سال آینده (100 میلیون تومان) متعلّق به نسل دوّم است.[4]
الف. خود بطن (نسل) اوّل مال را اجاره دادهاند؛[2]
در این صورت، اجاره نسبت به نسل دوّم فضولی میباشد. پس اگر نسل بعدی آن را اجازه ندهند، اجاره نسبت به باقیماندۀ مدّت باطل است و چنانچه مستأجر مثلاً تمام اجاره بها را پرداخته، میتواند مقدار اضافه را از اموال ماترک نسل اوّل پس بگیرد.
ب. اجاره توسط متولّی شرعی موقوفه[3] و با توجّه به مصلحت نسل یا نسلهای بعد صورت گرفته (در جایی که ولایت متولّی منحصر به نسل موجود نبوده؛ بلکه نسبت به نسلهای آینده هم ولایت داشته یا اینکه اجاره بر اساس مصلحت موقوفه انجام شده باشد)؛
در این صورت، اجاره به قوّت خود باقی است و نسل بعد، مالک اجرت به نسبت مقدار باقی مانده میشوند؛
مثلاً اگر متولّی، موقوفه را برای 20 سال در مقابل هر سال 10 میلیون تومان اجاره داده و پس از 10 سال تمام افراد نسل اوّل از دنیا بروند، اجاره بها در 10 سال آینده (100 میلیون تومان) متعلّق به نسل دوّم است.[4]
[1]. توضیح بیشتر دربارۀ اجارۀ مال وقفی نسبت به موقوف علیهم آینده در جلد چهارم، فصل «وقف»، مسائل«900 تا 902» ذکر میشود.
[2]. فرض مسأله، مربوط به موردی است که خود «بطن اوّل»، شرعاً اجازۀ اجاره دادن موقوفه و واگذاری منافع آن را داشتهاند.
[3]. چه اینکه متولّی از افراد بطن (نسل) اوّل باشد یا غیر آن.
[4]. البتّه، این حکم در صورتی است که آنها در مدّت مذکور منقرض نشوند و الّا نوبت به نسل بعد میرسد.